Gezien

Tentoonstelling

door Marieke Prins

Tuttig en sexy

‘Ik hoor niets,’ zegt Den Uyl bezorgd. Hij houdt een radio tegen zijn oor om naar de verkiezingsuitslagen te luisteren. Bloedserieus waren ze, de jaren zeventig in Nederland. Politiek en maatschappelijke gebeurtenissen komen uitgebreid aan bod in Wauw! Nederland in de jaren ’70, onder andere in cartoons van Opland en vele filmfragmenten.

Die zijn zorgvuldig geselecteerd. Ze tonen de belangrijkste momenten van het decennium en geven ook de tijdgeest weer. Een journaalpresentator is woedend over ramen die zijn ingegooid bij huizen van gastarbeiders. Hij articuleert heel keurig: ‘Nederlands imago in de wereld heeft schade opgelopen. Menig Rotterdammer zou eens in de spiegel moeten kijken en zich afvragen wat hij daar eigenlijk in ziet.’

Een meisje van ongeveer dertien, met bril en tuinbroek, heeft goed begrepen dat haar moeder haar een ander leven toewenst dan ze zelf leidt. In een televisiegesprek zegt ze: ‘Eerst wil ik voor mezelf een aantal dingen bereiken. Op zijn tijd zal ik wel in het huwelijk treden maar het is niet zo dat ik daarvoor van alles op zal geven.’ Zo ernstig was niet iedereen. ‘Sinterklaas bestaat. Daar zit hij!’ zegt een jonge Wiegel, wijzend op Den Uyl.

Sexy waren de jaren zeventig ook, en een beetje stoer. Zo stuurt een langharige en -benige muzikant zijn gele eend langs een kudde schapen in een reclamefilmpje van Citroën. Zó uit zijn bed arriveert hij in het Concertgebouw, net op tijd voor zijn inzet. En daar rijden Jeroen Krabbé en Rutger Hauer – knap en jong – op motoren het beeld in bij de presentatie van Soldaat van Oranje.

Tuttigheid was er ook, en ook daarom is de expositie een feestje. Er zijn letterkasten, droogbloemen en meubels van palissander. Er is bosfotobehang en er zijn sisalmatten en sinaasappelkistjes. Er is oranje, maar niet teveel; er is één oranje fonduestel met paarse bloemen, en in een metershoge vitrine hangt hét jaren zeventig wandkleed: dik, diep, wollig, oranje met bruin en groen, puntgaaf tot aan de lange wollige kwasten.

De voorwerpen zijn net zo zorgvuldig geselecteerd als de filmfragmenten, én prachtig tentoongesteld. Dit zijn de jaren zeventig op hun mooist. Seventiesmuziek kun je zelf wel draaien in de disco.

Wauw! Nederland in de jaren zeventig Tot en met 27 januari. Noordbrabants Museum, Verwersstraat 41, Den Bosch. Open: di-vr 10-17 uur, za, zo 12-17 uur. Info 073-68 77 877 of www.noordbrabantsmuseum.nl

Websites

door Ties Ramekers

Atlas van Stolk
De Atlas Van Stolk beschikt over een grote collectie afbeeldingen uit een lange periode in de Nederlandse geschiedenis. Naar aanleiding van de nieuwe canon presenteert de Atlas een eigen interpretatie van het Nederlandse verleden en de vijftig onderdelen die in de canon terecht gekomen zijn, aan de hand van foto’s, plaatjes, prenten, affiches en karikaturen.
www.atlasvanstolk.nl/canon

Gelders Archief
Het Gelders erfgoed is sinds kort te bekijken op de vernieuwde website van het Gelders Archief. De site geeft toegang tot de archieven van verschillende Gelderse steden en dorpen; de gebruiker kan krantenartikelen, inventarissen, foto’s, plaatjes, en notulen van raadsvergaderingen en de zogenaamde ‘Landsdagrecessen’ uit de achttiende eeuw raadplegen. Bovendien biedt de site een thematische geschiedenis van Gelderland aan de hand van korte analyses van historici en verhalen uit het negentiende en twintigste-eeuwse dagelijks leven.
www.geldersarchief.nl

Surinaamse pers
Tot en met 2 maart is in het Persmuseum te Amsterdam de tentoonstelling K’ranti! De Surinaamse pers 1774-2007 te bezichtigen. Op de bijbehorende website kan de bezoeker voorpagina’s van allerlei Surinaamse kranten en enkele tijdschriften bekijken, gerangschikt naar tijdsperiode. Ook is er een alfabetische index met gegevens over de kranten die tussen 1774 en nu in Suriname verschenen zijn. Een bibliografische lijst kan helpen bij verder onderzoek naar de geschiedenis van de Surinaamse pers.
www.surinaamsepers.net

Zeeslagen Michiel de Ruyter
De NOS presenteert een site over de zeven bekendste zeeslagen die Michiel de Ruyter heeft gevoerd, waaronder de Slag bij Kijkduin en de beroemde tocht naar Chatham over de Theems. Militair en maritiem historicus R.B. Prud’homme van Reine, biograaf van Piet Hein en De Ruyter, vertelt over de aanleiding, het verloop en de consequenties van de zeeslagen. Verder bevat de site een korte beschrijving van leven en carrière van De Ruyter, en een een interview met een nazaat, Frits de Ruyter de Wildt.
http://stem-nos.kpn-is.nl/flash/deruyter/

Film

door Maria van Haperen

Wederopbouw

Zomer 1945: Polygoon-beelden van het Bezuidenhout en de Bloemenbuurt in Den Haag. De geleden oorlogsschade is enorm, maar het begin van het herstel is al zichtbaar. Arbeiders ruimen puin in het voorlichtingsfilmpje Rotterdam…aan den slag!,(1946) en bouwen in Bruggen en wegen (1947). Woningen herrijzen in Wie helpt ons aan een huis (1949) en in Bouwend Nederland (1953).

De stad is de vierde dvd in de reeks ‘Nederland Toen’. Na de eerdere afleveringen Zuiderzee, Boerenleven en Water toont deze dubbel-dvd een compilatie van beelden over de wederopbouw van Nederland. In ruim 120 minuten trekken de eerste 25 jaar in vogelvlucht voorbij. Omdat het merendeel van de beelden geselecteerd is uit archiefmateriaal van de Rijksvoorlichtingsdienst is de toon van de dvd positief. De materiële schade was weliswaar enorm, maar de bevolking werkte eensgezind en met vereende krachten om de ellende zo snel mogelijk te boven te komen.

Als koningin Juliana in 1962 ter gelegenheid van de oplevering van de 1 miljoenste woning op bezoek gaat in het nieuwbouwappartement van de familie Hendriksen, loopt half Zwolle uit om de majesteit te begroeten. Ze drinkt een kopje thee, overhandigd door de vrouw des huizes, en bekijkt vanaf het kleine balkon een parade. Triomfantelijk rollen vrachtwagens met betonmolens, rioolbuizen en ander bouwmateriaal aan het publiek voorbij. Iedereen wuift en is blij.

We horen de commentator van toen, die alle bedrijvigheid prijst en vertelt hoe nodig die is. De mensen willen huizen, want de bevolking groeit, wordt ouder en leeft langer zelfstandig. Jonge stellen huwen eerder, en willen niet meer bij hun familie inwonen. In tijden van schaarste is productie de norm.

Helaas heeft De Stad geen historische inleiding over de Wederopbouw, en blijft enig beschouwend commentaar achterwege. Dat het woningtekort anno 1962 ten opzichte van 1945 nog nauwelijks gedaald is, en de miljoenste woning slechts een flatje, waarmee hele wijken en steden worden volgebouwd, komt bijvoorbeeld niet ter sprake.

De stad biedt een overvloed aan schitterende beelden die de donderende en stinkende heipalen uit de jaren vijftig en zestig moeiteloos in herinnering oproepen, maar ontstijgt de nostalgie jammer genoeg nergens. Daardoor is deze dvd niet meer dan de zoveelste ‘aardige’ historische beeldbron.

Nederland Toen: De stad. A.W. Bruna, € 19,95