Op 15 november werd het eerste exemplaar van het boek Een daad van vrije keuze van de historicus Pieter Drooglever gepresenteerd. Het lijvige werk behandelt de geschiedenis van westelijk Nieuw-Guinea, van de kolonisatie tot de voor Nederland en Indonesië beschamende ‘volksraadpleging’ van 1969. Voormalig minister van Buitenlandse Zaken Van Aartsen, die in 2000 opdracht gaf voor de studie, nam het eindresultaat met opgewekte tegenzin in ontvangst.
Vorig jaar liet minister Bot van Buitenlandse Zaken al weten dat de voor ‘Jakarta’ gevoelige studie niets nieuws zou brengen. ‘Er is geen steen die niet al is omgekeerd,’ zei Bot. Op de dag van de presentatie liet hij verstek gaan, omdat het onderzoek niet in opdracht van zijn departement zou zijn verschenen, maar slechts op verzoek van de Kamer was ‘uitbesteed’.
Is het werk van Drooglever voor de kenners inderdaad ‘ouwe koek’? ‘Inderdaad,’ reageert Hans Meijer, docent Internationale Betrekkingen aan de Rijksuniversiteit Groningen en gespecialiseerd in de contemporaine geschiedenis van Azië. ‘Ik heb zelf nog niet alles gelezen, maar uit reacties heb ik begrepen dat er geen echte nieuwigheden in staan.’ Dat verbaast hem ook niet: ‘Er is al veel onderzoek naar de kwestie gedaan. Vooral “nieuw” is dat Drooglever informatie uit buitenlandse archieven gebruikt en zijn boek een veel langere periode bestrijkt.’
Belangrijker is de politieke lading van het rapport, zegt Meijer. ‘Het is als officiële regeringsopdracht vervaardigd. Als Bot zegt dat dit onderzoek geen enkele politieke betekenis heeft, wat dan wel?’ Wat Bots voorganger Van Aartsen ertoe heeft bewogen om zich op dergelijk politiek glad ijs te begeven, daar kan Meijer alleen maar naar gissen. ‘Het was voor iedereen een verassing dat hij het verzoek om een historisch onderzoek te laten verrichten überhaupt inwilligde.’
Meijer verwacht dat de studie nu in de Kamer aan de orde zal worden gebracht door de kleine christelijke partijen, die immers zelf op het onderzoek hadden aangedrongen. ‘Je moet niet vergeten dat de Papoea’s een christelijk volk zijn. De zending is in het gebied erg actief geweest. “Verheffing van de Papoea’s”, daar ging het toen om. De Papoea’s hebben daarom in hun lobby ingespeeld op het moreel verantwoordelijkheidsgevoel van Nederland, en daarmee met name bij de kleine christelijke partijen een gevoelige snaar geraakt.’
De Papoea’s zullen het onderzoek nu gaan ‘uitventen’, zegt Meijer. ‘Volgend jaar is er weer een andere kwestie die de aandacht vraagt. Als het ze nu niet lukt dit rapport te gelde te maken, zal het ze nooit lukken. Dan zullen ze altijd slachtoffers van de geschiedenis blijven.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
