Home Gepeperde cocktail

Gepeperde cocktail

  • Gepubliceerd op: 22 augustus 2000
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bastiaan Bommeljé
  • 3 minuten leestijd

Op 28 mei jongstleden overleed Heleen Sancisi-Weerdenburg. Zij was slechts 56 jaar oud, en bij leven hoogleraar Oude Geschiedenis te Utrecht.


Dat zij een enthousiasmerende en gedreven maar ook nietsontziende dame was (die even gemakkelijk etende studenten de collegezaal uitzette als universiteitsbestuurders recht voor hun raap bruuskeerde), doet nu helaas weinig meer ter zake. Dat zij, de dochter van een groenteboer, een internationale grootheid werd in de studie van het Oude Perzië en het Archaïsche Griekenland, klinkt thans als een obligaat in memoriam. Dat zij kort voor haar overlijden nog vreugde kon scheppen in het verschijnen van een bundel studies over de Atheense tiran Peisistratus die onder haar redactie tot stand kwam, behoort plots tot de voetnoten van de verleden tijd. Dat zij hardnekkig streed tegen wat zij zag als het old boys network van mannelijke hoogleraren die in achterkamertjes pokerden om de subsidies, posten en leerstoelen, is slechts een vage herinnering.
        Over dat alles wil ik het derhalve niet hebben. Wel over het feit dat Heleen Sancisi- Weerdenburg hoogleraar Oude Geschiedenis was, en dat zij internationaal kon meetellen wat ze wilde, dat ze kon enthousiasmeren en bruuskeren wat ze wilde, maar dat zelfs zij niet kon veranderen dat Oude Geschiedenis in Nederland eigenlijk niet meetelt als historische discipline. Dan bedoel ik niet alleen dat enkele leerstoelen Oude Geschiedenis al sinds jaren onder druk staan (onlangs nog dreigde de Universiteit van Leiden geen nieuwe hoogleraar meer te benoemen). En dan bedoel ik ook niet alleen dat zelfs het Historisch Nieuwsblad nauwelijks aandacht heeft voor historici Oude Geschiedenis, en ze ook nimmer meetelde in de lijstjes van meer dan wel minder publicerende vaderlandse geschiedkundigen (daarin zouden enkelen bovenaan staan) of ze niet opnam in de pikorde van de meer dan wel minder machtige geschiedschrijvers in Nederland (daarin zouden de meesten niet bovenaan staan). En dan bedoel ik zelfs niet alleen dat het In Memoriam van Sancisi-Weerdenburg in Elsevier een fotobijschrift had waarin stond dat zij ‘saaie dingen leuk bracht’ – u begrijpt het: die saaie dingen, dat is Oude Geschiedenis.
        Neen, ik bedoel dat alles tezamen. Het gaat om de optelsom van misverstanden die uitmondt in een abuis. Wanneer men echter zou nagaan welke tak van de geschiedschrijving de opwindendste intellectuele vorderingen heeft gemaakt sinds de Tweede Wereldoorlog, dan scoort Oudheid hoog. Waar elders in de historische wetenschap bestaat zo’n gepeperde cocktail van uitputtende Quellenforschung, sociologische inzichten, antropologische theorieën, archeologische visies op materiële cultuur, en een scherpe internationale arena van peer reviewing? Sterker nog: wie meent dat Fernand Braudel de ‘beste’ historicus van de vorige eeuw was (zoals Nederlandse geschiedkundigen doen volgens dit tijdschrift), heeft blijkbaar nooit gehoord van Moses Finley, Arnaldo Momigliano of Pierre Vidal-Naquet Alle drie zijn als historicus, als bronnenvorser en als geschiedschrijver (maar niet als organisator) de meerdere van Braudel – alle drie zijn historici Oude Geschiedenis. Alle drie hadden even veel belangstelling voor de oudheid als voor de moderne tijd, hetgeen voor de meeste historici van de moderne tijd niet andersom geldt. En juist dat is een teken aan de wand.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Portret Jean-Marc van Tol
Portret Jean-Marc van Tol
Interview

Jean-Marc van Tol: ‘Laat Johan de Witt op zijn sokkel staan’ 

Jean-Marc van Tol laveert al jaren tussen wetenschap en literatuur. Hij werkt aan een romantrilogie over raadpensionaris Johan de Witt. Inmiddels zijn er twee delen verschenen, Musch en Buat. Daarnaast is hij coauteur van een nieuw historisch boek over zijn held: De wereld van De Witt. ‘Historici moeten zich op feiten baseren, maar ook hun...

Lees meer
Adolf Hitler en Francisco Franco
Adolf Hitler en Francisco Franco
Beeldessay

Franco liet Hitler in de steek 

Ideologisch had de Spaanse dictator Francisco Franco veel raakvlakken met de fascisten in Duitsland en Italië. Toch koos hij tijdens de Tweede Wereldoorlog niet echt voor hen.   Het was geen geslaagde ontmoeting. Nazileider Adolf Hitler zou na afloop hebben gezegd dat hij liever een paar kiezen liet trekken dan nog een keer af te spreken...

Lees meer
De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
Artikel

India en Pakistan zijn al aartsrivalen sinds hun geboorte

De spanningen tussen kernmachten India en Pakistan liepen in de afgelopen week hoog op. Het conflict over het grensgebied Kashmir stamt uit 1947, het jaar van de opdeling van Brits-Indië. Die ging gepaard met gruwelijkheden en geweld: goede buren werden plotseling elkaar aartsvijanden. Begin juli 1947 arriveerde de Britse advocaat Cyril Radcliffe in een snikheet...

Lees meer
Militaire parade door Moskou in 2015
Militaire parade door Moskou in 2015
Artikel

Rusland vierde 9 mei niet altijd zo uitbundig. Nu moet de militaire parade de oorlog in Oekraïne rechtvaardigen

In 1945 viert de Sovjet-Unie voor het eerst de overwinning op nazi-Duitsland met een grote parade. Sindsdien is de betekenis van de wapenschouw op 9 mei verschillende keren veranderd. Tegenwoordig moet die militaire parade in Moskou vooral de oorlog in Oekraïne en het regime van president Vladimir Poetin legitimeren. ‘Ter gelegenheid van de overwinning op...

Lees meer