Home Forum: ‘We zouden hem dankbaar moeten zijn’

Forum: ‘We zouden hem dankbaar moeten zijn’

  • Gepubliceerd op: 14 december 2009
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bas Kromhout
  • 2 minuten leestijd

‘Niemand kiest zijn voorouders,’ schrijft R. van der Veen, een van de 208 deelnemers aan het forum van afgelopen maand. Daarvan luidde de stelling: ‘Nederland moet zich schamen voor de daden van Jan Pieterszoon Coen.’ Hiermee was 16 procent het eens; 71 procent voelt zich niet aangesproken.

In 1621 veroverde Coen de havenstad Jakarta op de Bandanezen en doopte die om tot Batavia. C.M. van Deelen-Keet, evenals Coen in Hoorn geboren, is allesbehalve trots op haar plaatsgenoot: ‘Ik heb hem altijd beschouwd als een zeerover.’ E.M. Frings noemt Coen ‘een moordenaar’ en J. Pierrot gaat nog een stapje verder: ‘Het uitroeien van de oorspronkelijke bevolking van Banda komt neer op genocide.’

De grote meerderheid van de deelnemers voelt echter geen schaamte. ‘Ik heb een gloeiende hekel aan vrijblijvende en moralistisch getinte excuses voor handelingen door personen honderden jaren geleden verricht,’ schrijft K. van der Weert. ‘Overerfbare schaamte is een belachelijk begrip,’ vindt ook J. Krul. ‘De enige die zich voor zijn wandaden moet schamen is Coen zelf.’

Voor anderen is ook dat niet nodig. ‘Coen was een kind van zijn tijd,’ schrijft C.M. Storm-van ’s Gravensande. ‘Het geeft geen pas om onze doorgeslagen 21ste-eeuwse politieke correctheid toe te passen op de zeventiende eeuw.’ Volgens W. ten Damme handelde Coen ‘in de tijdgeest, de heersende normen en waarden. Wel is het zaak zijn daden niet te verheerlijken.’

Onder de forumdeelnemers zijn echter regelrechte Coen-fans. ‘Voor daadkrachtige mensen moet men zich nooit schamen,’ aldus R.B.C. Schouten. ‘Ik ben juist trots op deze held,’ verklaart A.W. Oudijk, terwijl J.B. van Deelen schrijft: ‘Hij heeft veel bijgedragen aan de Nederlandse handel en voorspoed. Natuurlijk waren zijn daden wreed, maar dat geldt voor de meeste historische figuren. Dat neemt niet weg dat deze mannen veel hebben betekend voor hun vaderland.’

Voor L. Janssen is het niet eenvoudig de positieve en negatieve effecten van Coens daden tegen elkaar af te wegen. ‘Indië bracht ons welvaart en rijkdom, en in die zin zouden we Coen dankbaar moeten zijn. Maar er kleeft wel bloed aan onze welvaart.’ Volgens W.J.A. Mol heeft schaamte over het verleden geen zin, maar ‘moeten we ons schamen omdat Nederland er niets van heeft geleerd’.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer