Arme geïnteresseerde in historische programma’s en documentaires op televisie: hij heeft drie levens nodig om alles te kunnen zien op alle (digitale) zenders en themakanalen. Waar ooit schaarste was, heerst nu overvloed.
Wie het aanbod overziet, kan zich niet voorstellen dat een paar decennia geleden werd gevreesd voor een teloorgang van de historische interesse. Geschiedenis was iets voor stoffige historici. De moderne mens leefde in het heden en zag historische kennis als nutteloze ballast.
De pessimisten hadden weer eens ongelijk, want in de jaren negentig werd geschiedenis steeds populairder. De boeken van Geert Mak braken verkooprecords. Het succes schudde tv-bonzen uit hun dommel: werd het niet eens tijd voor een geschiedenisprogramma? Resultaat: het succesvolle Andere Tijden. Elf jaar later trekt het wekelijkse programma nog altijd tussen de 200.000 en 500.000 kijkers.
De grote doorbraak in het geschiedenisaanbod op tv kwam met de komst van de digitale televisie. Digitalisering leidde tot een hausse aan themakanalen, waarvan vele vierentwintig uur per dag uitzenden. Naast grote voor sport en film kwamen er op kleinere doelgroepen gerichte kanalen – er is zelfs een themakanaal voor weer en verkeer. Ook de in het verleden geïnteresseerde hoeft nooit meer uit zijn stoel te komen, want hij kan altijd bij de televisie terecht.
Bijvoorbeeld bij Geschiedenis 24 (geschiedenis24.nl), waarin vooral de vaderlandse geschiedenis diepgravend aan bod komt. Het themakanaal, een samenwerking van VPRO en NTR, zendt vierentwintig uur per dag uit. Abonnees van het juiste digitale-zenderpakket kunnen de programma’s, documentaires en historische speelfilms op hun televisie zien, maar het aanbod kan ook (gratis) op de computer worden bekeken.
De site bevat verder een uitvoerig audio- en beelddossier over ieder jaar tussen 1900 en 2000. En hij geeft toegang tot het archief van Andere Tijden en het radioprogramma OVT. Ook zijn er spraakmakende programma’s en series uit het verleden te zien, zoals Loe de Jongs De Bezetting uit de jaren zestig.
Geschiedenis 24 schuwt de controverse niet: vorige maand konden de Duitse antisemitische propagandafilms Der ewige Jude en Jud Süss op de site worden bekeken. Niet eerder waren deze films in Nederland voor iedereen vrij toegankelijk. Geschiedenis 24 is de nachtmerrie van docenten geschiedenis: de leerlingen steken er meer van op dan zij ooit van hen kunnen doen.
Maar er valt meer te beleven in de digitale geschiedeniswereld. Voor nostalgici is er het alleen op televisie te ontvangen nostalgienet van de publieke omroep (nostalgienet.nl). Het vertoont tv-programma’s uit de periode van de jaren vijftig tot aan de jaren tachtig. Te zien zijn legendarische dramaseries als Sil de strandjutter en Dagboek van een herdershond, maar ook nieuwe documentaires (125 jaar Koninginnedag) en themaseries over het dagelijks leven in vroeger tijden (Nederland Toen). Bij die laatste serie bewijst het Polygoon-archief weer zijn waarde. Wat zou er van nostalgie terechtkomen zonder het Polygoon-journaal?
Dertienhonderd items uit het bioscoopjournaal zijn ook vrij toegankelijk op de site Open Beelden (openbeelden.nl). Dit mediaplatform van Beeld en Geluid en Nederland Kennisland stelt de filmpjes beschikbaar aan iedereen (kunstenaars, docenten) die ermee aan de slag wil.
Wie over de grens en verder in het verleden wil kijken, kan terecht bij History (historychannel.nl). Het van oorsprong Amerikaanse themakanaal benadert het verleden als een spektakelstuk. Het is gespecialiseerd in dramatische reconstructies van tot de verbeelding sprekende gebeurtenissen, zoals de Kruistochten en de opkomst en val van het Romeinse Rijk. Maar History verrast soms ook met bijzondere series, zoals WWII Lost Films, dat in (privé)archieven gevonden, niet eerder vertoond beeldmateriaal over de Tweede Wereldoorlog bevat.
Wie zeker wil weten dat hij alles ziet, moet ook bij National Geographic Channel (natgeotv.com/nl) langsgaan, want ook daar duikt soms het verleden op. Zo zond het vorige maand de achtdelige serie Nazi Hunters uit, over de jacht op nazikopstukken als Mengele en Eichmann.
Naast het digitale aanbod is er natuurlijk het geschiedenisaanbod op traditionele zenders als de BBC, ZDF, Arte en de Nederlandse publieke omroep. Ook daar valt op historisch gebied van alles te beleven. Een weekoverzicht is te vinden op geschiedenis24.nl en geschiedenisbeleven.nl, een site ‘voor en door liefhebbers van geschiedenis’.
Klein probleem: een dag heeft maar 24 uur.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
