‘Voor de Fransen waren we Arabieren, voor de Arabieren waren we Fransen,’ zegt de leraar Daru over zijn familie in Loin des hommes. Daru is in Algerije uit Spaanse ouders geboren. De film speelt in 1954 en is gebaseerd op het verhaal De gast (1957) van Albert Camus.
Daru leidt op het afgelegen Algerijnse platteland een schooltje voor Algerijnse kinderen. Als de koloniale verhoudingen door de uitbrekende Algerijnse vrijheidsstrijd op scherp komen te staan, is het gedaan met Daru’s rustige leven. De cocon waarin hij zich prettig voelt, breekt open als hij een Algerijnse gevangene naar de rechtbank in een stadje moet brengen, een voettocht van één dag door de woestijn. Er is een tekort aan koloniale politieagenten, zodat burgers dit soort taken moeten doen.
De Algerijn, die Mohammed heet en de moord al heeft bekend, wacht de doodstraf. Het stelt Daru voor een moreel dilemma: wil hij het doden van een mens mogelijk maken door Mohammed bij de rechtbank af te leveren? Zijn dilemma wordt nog groter als de familie van de vermoorde man bij het plattelandsschooltje opduikt om bloedwraak te nemen op Mohammed. Ook Franse boeren uit de omgeving willen Mohammed vermoorden, omdat hij hun koeien zou hebben gedood. Dat hij daarmee niets te maken heeft, doet er niet toe.
Daru slaat de aanvallers af en gaat met Mohammed op pad. Tijdens de tocht door de woestijn leert hij Mohammed kennen, waardoor hij met andere ogen naar hem gaat kijken. Maar ook wordt hem na een ontmoeting met een Algerijnse vrijheidsstrijder duidelijk dat hij zich niet langer afzijdig kan houden in de koloniale strijd. Tien jaar geleden vocht hij samen met deze man in het Franse leger tegen Italiaanse fascisten, maar nu ziet de Algerijn hem als een koloniale vijand. Aan de andere kant staat het Franse leger, dat vindt dat Daru partij moet kiezen voor de Fransen. Daru wil helemaal niet kiezen, maar de omstandigheden dwingen hem om dat wel te doen.
Loin des hommes is een intelligent drama over keuzevrijheid en partij kiezen. Daru vindt dat hij door Algerijnse kinderen te leren lezen bijdraagt aan een beter Algerije. Dat hij ook een steunpilaar is van het Franse koloniale bewind dringt pas tot hem door als de vrijheidsstrijd losbarst. Hij kan zich niet langer afzijdig houden, maar moet nieuwe keuzes maken. Daru is daarmee een exemplarisch Camus-personage, want in het politiek-filosofische universum van de Frans-Algerijnse schrijver zijn we nu eenmaal veroordeeld tot het maken van keuzes. In Daru zien we de worsteling van de in Algerije opgegroeide Camus met de Algerijnse vrijheidsstrijd. En onze worsteling met de huidige wereldconflicten. Prachtige, actuele film.
Loin des hommes
David Oelhoffen
Vanaf 12 maart in de bioscoop
Dit artikel is exclusief voor abonnees
