Film: Knielen op een bed violen

Het is een ijzeren wet dat beststellers vroeg of laat worden verfilmd. Dat het bij Jan Siebelinks Knielen op een bed violen uit 2005 lang heeft geduurd, komt door de valse start. Paul Verhoeven zou de film regisseren, maar haakte af na een conflict over het budget. Hij wilde 10 miljoen euro spenderen, maar de producenten hooguit de helft. Het project raakte in het slop, maar nu is de film er toch.
 

Mannenbroeders

Anders dan Verhoeven kon regisseur Ben Sombogaart het boek voor ongeveer 4 miljoen euro verfilmen. Voor wie het verhaal niet kent: in Knielen op een bed violen raakt een tuinder na een visioen in de greep van het strenge, ‘gristelijke’ geloof van de mannenbroeders. Dat zijn gezin aan zijn geloofswaanzin te gronde gaat, is de aardse prijs die hij voor zijn goddelijke inzichten moet betalen.
 

Om de bioscoopbezoekers niet af te schrikken worden de hoofdpersonages gespeeld door Barry Atsma en Noortje Herlaar

Om de bioscoopbezoekers niet af te schrikken met het hel-en-verdoemenis-geloof wordt het hoofdpersonage gespeeld door Barry Atsma, de acteur die altijd hoog in lijstjes van sexy Nederlandse mannen staat. De aantrekkelijke actrice Noortje Herlaar speelt zijn vrouw. Het stel, dat jonger is dan in de roman, moet de kloof tussen de romanpersonages en de hedendaagse bioscoopbezoeker slechten. Dat lukt niet helemaal. Zo blijft raadselachtig waarom Atsma als gelukkig getrouwde man alles opoffert aan het zwartekraaiengeloof.

Knielen op een bed violen staat in de decennialange Nederlandse traditie van films over de duistere krochten van het calvinisme. Opmerkelijk is de veranderde benadering: na de vroegere snoeiharde veroordelingen van het zwartekousengeloof, zoals in de verfilming van Maarten ’t Harts Een vlucht regenwulpen (1981), oordelen Knielen op een bed violen en de recente verfilming van Dorsvloer vol confetti opvallend mild over het christelijke geloofsextremisme.
 
Jos van der Burg is filmrecensent bij Het Parool en de Filmkrant.