Home Fantastische gesprekken

Fantastische gesprekken

  • Gepubliceerd op: 6 november 2003
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Wim Berkelaar
  • 2 minuten leestijd

Gesprekken met Hitler door Hermann Rauschning. 287 p. De Prom, euro 22,50



In 1984 baarde de Zwitserse geschiedenisleraar Wolfgang Hänel opzien onder de kenners van nazi-Duitsland. Hij onthulde dat Hermann Rauschning zijn veelgelezen Gesprekken met Hitler (gepubliceerd in 1940) grotendeels had gefantaseerd. Rauschning zou Hitler niet tientallen keren hebben gesproken, maar slechts één enkele keer. De ‘gesprekken’ zouden uittreksels uit Mein Kampf bevatten en citaten uit redevoeringen van de Führer. Geen wonder dat de Britse historicus Ian Kershaw in de inleiding van zijn vermaarde Hitler-biografie uit 1999 schreef: ‘Aan de authenticiteit van Gesprekken met Hitler van Hermann Rauschning wordt nu zozeer getwijfeld dat ik er geen enkele keer uit heb geciteerd.’

 Dat was voordien wel anders. De eveneens Britse biograaf Alan Bullock leunde in 1952 nog stevig op de Gesprekken en ook zijn Duitse collega Joachim Fest liet het werk in 1973 niet ongelezen. Toch waren er ook bij het verschijnen van het boek wel twijfels. Niet bij toenmalig vertaler Max Nord of bij Menno ter Braak, wiens inleiding bij de vertaling uit 1940 is afgedrukt in deze nieuwe uitgave. Die twijfels waren er in 1940 vooral bij links, zoals H.W. von der Dunk in zijn nawoord terecht opmerkt.

 Maar ook een onvervalste liberaal als de historicus Pieter Geyl had zo zijn bedenkingen. Op 9 maart 1940 publiceerde Geyl een recensie in het fel tegen de nazi’s gekante Utrechtsch Nieuwsblad. Hij schrijft: ‘Rauschning verklaart dat zijn relaas gegrond is op in de tijd zelf gemaakte aantekeningen en dat de lange ontboezemingen, tirades, betogen, opgevat moeten worden als vrijwel letterlijk zo uitgesproken. Men zou meer willen weten: facsimiles van die oorspronkelijke aantekeningen zou men er graag bij willen hebben.’ Geyl voegde er wel aan toe: ‘Een verzinsel kan zich soms met verrassende tekenen van natuurgetrouwheid aandienen.’
 Gesprekken met Hitler mag door Rauschning dan verzonnen zijn, je moet wel een schrijver van formaat zijn om zo’n letterlijk en figuurlijk fantastisch boek te schrijven. De wereldbeschouwing van Hitler werd door hem als door geen ander vooroorlogs auteur opgetekend.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Beatrice de Graaf portret
Beatrice de Graaf portret
Column

Trump begrijpt niet echt wat oorlog is

Nadat de HSS Iowa duizenden kilometers had gevaren, duizenden tonnen munitie had afgeschoten, en misschien wel nucleaire kernkoppen had meegetorst, mocht het schip in 2012 eindelijk voorgoed aanmeren. Het ligt nu in de haven van Los Angeles, voor iedereen te bezoeken als museum. En dat kan ik u van harte aanraden. Een tochtje door dit...

Lees meer
Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Interview

Historici in Amerika voelen angst: ‘Slavernij, gender en klimaat zijn nu verboden woorden’

President Donald Trump richt zijn vizier op universiteiten die hij ‘te woke’ vindt. Wie niet stopt met zijn diversiteitsbeleid, verliest subsidie. Zijn de Verenigde Staten nog wel het beloofde land voor wetenschappers? ‘Ik denk absoluut na over een terugkeer naar Nederland.’ Ze had in april een beurs aan moeten vragen voor haar onderzoek, maar Andrea...

Lees meer
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
Artikel

CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud

Langs mystieke én langs praktische weg onderzocht alchemist Jan Baptista van Helmont de mens en de wereld. Hij droomde van magische zalven en spirituele zaden en liet scheikundigen een belangrijke erfenis na. Maar zijn ideeën brachten hemzelf in grote problemen. Naar verluidt had Jan Baptista van Helmont rare, ketterse dingen beweerd. Dat het zweet van...

Lees meer
Portret Jean-Marc van Tol
Portret Jean-Marc van Tol
Interview

Jean-Marc van Tol: ‘Laat Johan de Witt op zijn sokkel staan’ 

Jean-Marc van Tol laveert al jaren tussen wetenschap en literatuur. Hij werkt aan een romantrilogie over raadpensionaris Johan de Witt. Inmiddels zijn er twee delen verschenen, Musch en Buat. Daarnaast is hij coauteur van een nieuw historisch boek over zijn held: De wereld van De Witt. ‘Historici moeten zich op feiten baseren, maar ook hun...

Lees meer