Home Een verwend kreng in Suriname

Een verwend kreng in Suriname

  • Gepubliceerd op: 24 september 2013
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Jos van der Burg
  • 3 minuten leestijd

‘Blijf met je poten van mijn man af!’ Twintiger Elza in Paramaribo heeft het helemaal gehad met haar halfzus Sarith en smijt haar het huis uit. Begrijpelijk, want de flirt heeft Elza’s man verleid, uit wraak dat Elza eerder dan zij is getrouwd. ‘Iedereen gaat trouwen en ik blijf helemaal alleen,’ huilebalkt Sarith. Elza gooit niet haar man, die zich nogal makkelijk liet verleiden, het huis uit, maar valt hem in de armen als hij zegt dat hij spijt heeft van zijn escapade.

Welkom in de familiesoap Hoe duur was de suiker, gebaseerd op de bestseller van de Surinaamse schrijfster Cynthia McLeod. De historische roman beschrijft het leven van een Surinaams-Joodse plantagefamilie tussen 1765 en 1779. In die periode bloeide de suikercultuur, maar het was ook de tijd van de Boni-oorlogen, waarin de marrons – gevluchte slaven – onder aanvoering van guerrillaleider Boni de strijd aanbonden met het koloniale regime. Hun overvallen op plantages joegen de angst er flink in bij de plantagehouders.

Tegen deze achtergrond schetst McLeods roman het leven van één plantagefamilie. Het gaat de schrijfster niet om de grote historische gebeurtenissen, maar om het alledaagse leven van de slavenhouders en hun slaven. Daarin schuilt de kracht van het boek – niet in de stijl, die nogal eens aan ouderwetse doktersromannetjes doet denken: ‘Het zou makkelijk voor hem geweest zijn om haar te nemen in zijn verlangen. Hij was haar meester, maar dat wilde hij niet. De gevoelens die hij voor haar had, waren te echt, te zuiver om haar op die manier te misbruiken.’

Regisseur Jean van de Velde dikt deze kitschstijl in zijn verfilming van de roman nog eens aan. De film spitst zich toe op de levens van de halfzussen Elza en Sarith en Sariths huisslavin Mini-Mini. Elza is zachtaardig en goed voor haar slavin; Sarith is een verwend kreng, die Mini-Mini afbekt. Haar humeur wordt er niet beter op als haar grote liefde voor een rijkere partij kiest.

Als Elza trouwt met een vers uit Nederland gearriveerde keurige jongen, die met zijn verontwaardiging over de slavernij symbool staat voor ‘de goede blanke’, slaan bij Sarith de stoppen door. De angst dat zij als oude vrijster zal eindigen maakt haar nog wrokkiger en hardvochtiger. Ze dwingt een getrouwde slaaf om met haar te vrijen, en een oude slavin laat haar walging hierover blijken. Sarith laat haar zo hevig afranselen dat de vrouw het niet overleeft.

Boze heks Sarith kan er niet mee zitten (‘Die vuile negerin denkt dat ze alles tegen me kan zeggen’). Wanhopig gaat ze op zoek naar een man die haar verlangen naar rijkdom kan vervullen. Als ze hem gevonden denkt te hebben en met hem trouwt, gooit ze haar eigen glazen weer in. De zorgzame Mini-Mini, die als alle slavinnen in de film met blote borsten rondloopt – droegen de meeste Surinaamse slavinnen niet een borstlap? – blijft haar bazin lang trouw. Maar uiteindelijk ziet ook zij dat Sariths optreden niet te verdedigen valt, waarna de liefde een verrassing in petto heeft.

Hoe duur was de suiker had een aangrijpend epos moeten zijn over de desastreuze invloed van de slavernij op de Surinaamse samenleving. De film had de complexe verhouding tussen blank en zwart inzichtelijk moeten maken. Dat doet hij te weinig. Soms voelt de kijker de rechteloosheid van de slaven, die lijden onder de grillen en de willekeur van hun eigenaren, maar het gebeurt te weinig.

Regisseur Jean van de Velde legt het accent op de liefdesperikelen van Sarith, die als een koloniale femme fatale (‘Ik kan elke man krijgen die ik wil’) de mannen het hoofd op het hol brengt. Maar haar mannenjacht is niet interessant en trekt de film naar een soapniveau. Uitspraken als: ‘Hou je werkelijk van me?’, en: ‘Je bent de enige voor mij’ horen thuis in Goede Tijden, Slechte Tijden, niet in een serieus drama over de slavernij.
 
Jos van der Burg is filmrecensent bij Het Parool en de Filmkrant

Hoe duur was de suiker
Jean van de Velde
Vanaf 26 september in de bioscoop

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer