In de humoristische Britse televisieserie Blackadder III, die zich afspeelt in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog, verklaart captain Darling dat hij zo Brits is als koningin Victoria. Waarop collega-kapitein Blackadder opmerkt: ‘Dus je vader was een Duitser, jijzelf bent half Duits, en je bent getrouwd met een Duitser?’
Deze dialoog is prima van toepassing op een recente BBC-documentaire over het leven van koning George V, de kleinzoon van Victoria. De documentaire, uitgezonden aan de vooravond van het Diamanten Jubileum van George’ kleindochter Elizabeth, was een poging tot herwaardering. Zo moet de voormalige koning behalve een hork ook een moderniseerder zijn geweest, die het vorstenhuis behendig door een revolutionaire tijd loodste. Met het lot van zijn neef tsaar Nicolaas II in het achterhoofd, besefte hij hoe belangrijk het was om zo dicht mogelijk bij de onderdanen te staan.
Volgens patriottische koningsgezinden, die de medewerkers van de Britse staatsomroep toch al wantrouwen als links-republikeinse landverraders, vertoonde de documentaire echter één groot manco: deze zou de Duitse wortels van de Britse koninklijke familie te veel hebben benadrukt.
Nu is dat gevoelige onderwerp lastig te vermijden. Het was immers George Frederick Ernest Albert die de naam van de dynastie in het oorlogsjaar 1917 onder druk van de pers veranderde van Saxo-Coburg-Gotha in het minder exotische Windsor. Zijn Duitse echtgenote, Mary von Teck, had volop begrip voor deze pragmatische beslissing.
Waarschijnlijk waren de documentairemakers voor een deel geïnspireerd door het recente boek Vanished Kingdoms van Norman Davies. Deze historicus schreef dat de Britse koninklijke familie haar Duitse afkomst de afgelopen eeuw met alle mogelijke middelen heeft proberen te verloochenen, onder meer door zich in te zetten voor vaderlandslievende projecten, het Duits als een dode taal te beschouwen en de familieboom wat bij te snoeien. Lastige vragen wisten ze als volleerde politici af te wimpelen. Feit blijft dat Britse monarchen eeuwenlang zijn getrouwd met Duitse prinsen en prinsessen. Veel keuze was er dan ook niet.
Maar, zo schreef Alan Massie in de Daily Telegraph – de lievelingskrant in het paleis –, de hedendaagse Windsors zijn zo Brits als het het maar zijn kan. Kijk naar de stiff upper-lip van de koningin! Kijk hoe kroonprins Charles zich inzet voor alles wat Engels is, van polo tot Poundbury, zijn oer-Engelse modelstadje. Kijk naar prins Harry, wiens enige link met Duitsland het nazi-uniform is dat hij eens droeg op een verkleedfeest. En het ‘God Save the Queen’ maakt geen gewag van Germaans bloed.
Er is echter een adder onder het gras: de huidige prins-gemaal, Philip Mountbatten, is een Griekse prins uit het Deens-Duitse huis Sleeswijk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg. Zijn achternaam is een letterlijke vertaling van het Duitse Battenberg. Reden waarom de republikeinse journalist Christopher Hitchens de koninklijke familie altijd plagerig pleegde aan te duiden met de ‘Battenberg-Windsors’. Door zijn half-Duitse komaf heeft Philip het, ondanks zijn heroïsche daden in de Royal Navy, aanvankelijk niet gemakkelijk gehad in Buckingham Palace, waar hij als een Hun – het Engelse equivalent van ‘mof’ – werd beschouwd. Philip wist dat zijn schoonmoeder Duitsers haatte en hem mede om die reden niet beschouwde als de ideale schoonzoon.
Philip bleef goed doch discreet contact onderhouden met zijn Duitse familie – niet vreemd, omdat hij in de praktijk ouderloos opgroeide. Woedend was hij toen Winston Churchill, onder invloed van Mary von Teck, bepaalde dat zijn kinderen niet de naam Mountbatten mochten dragen. Later zouden ze dat officieus toch doen.
Inmiddels is de hunnofobie wat achterhaald, temeer omdat Duitse importbruiden en -bruidegommen halen niet meer nodig is, nu burgermeisjes en rugbyprofessionals mogen introuwen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
