Home ‘De waarde van zo’n boek moet astronomisch geweest zijn’

‘De waarde van zo’n boek moet astronomisch geweest zijn’

  • Gepubliceerd op: 14 maart 2019
  • Laatste update 11 apr 2023
  • Auteur:
    Lola Bos
  • 3 minuten leestijd
‘De waarde van zo’n boek moet astronomisch geweest zijn’

Bibliofiele boeken zijn onder de middeleeuwse handschriften een bijzondere categorie. Boek- en bibliotheekhistoricus prof. dr Jos Biemans toont de mooiste voorbeelden hiervan tijdens de Collegedag Middeleeuwse hofcultuur, op maandag 3 juni in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. ‘Geld was de enige factor die een rol speelde, de inhoud van het boek was niet eens zozeer van belang.’

Wat maakt de bibliofiele boeken zo bijzonder?

‘Aan een bibliofiel boek is veel meer geld besteed dan aan een gewoon boek. Dat kon tot uiting komen in het gebruik van een luxer soort perkament, door de beste kopiisten in te huren en door kunstenaars van grote reputatie te vragen schilderingen in de handschriften aan te brengen. Waar een gewoon boek bovendien een omslagje van leer of perkament had, kreeg een bibliofiel boek een band met houten platkernen, bekleed met fluweel en voorzien van edelstenen. De waarde van toen is moeilijk te becijferen, maar het moet een astronomisch bedrag geweest zijn. Vandaag de dag is zo’n boek nog steeds ettelijke miljoenen euro’s waard.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Wie waren de opdrachtgevers en wie maakten de boeken?

‘De opdrachtgevers waren in ieder geval de rijken. Geld was de enige factor die hier een rol speelde, de inhoud van het boek was daarbij niet eens zozeer van belang. Heel kort door de bocht kun je het vergelijken met Amerikaanse basketballers, die niet één auto hebben, maar een Rolls Royce, een Maserati, een Porsche én een Jaguar. Hoe dikker de beurs gevuld was, des te luxer kon zo’n boek gemaakt worden.

Bij het gemiddelde boek was er vaak maar één persoon die alles deed. Die schreef de tekst over en bracht af en toe wat versieringen aan, maar dat stelde niet zoveel voor. Diegene kon er ook een bandje omheen zetten en dat was het dan. Bij het bibliofiele boek werden misschien wel twintig mensen ingezet om het te produceren. Denk bijvoorbeeld aan een topkalligraaf aan het hof van de keizer of de paus en een beroemde boekschilder. Zo kennen wij de gebroeders Van Limburg. Die werden door de hertog van Berry, een broer van de Franse koning, uitgenodigd om in één van zijn fraaie boeken schilderingen te komen maken.’

Welk bibliofiel boek is uw favoriet?

‘Mijn favoriet komt uit onze streken, het is namelijk het Getijdenboek van Katharina van Kleef. De versiering daarvan vind ik buitengewoon creatief, heel vermakelijk en wat persoonlijker dan bij andere boeken. De boekschilder is een topschilder, die prachtige illustraties maakte en heel bijzondere tafereeltjes wist te verbeelden. Er zijn topstukken in het bezit van de Franse koning of de hertog van Bourgondië, dat zijn schitterende dingen. Maar eigenlijk vind ik dat Getijdenboek van Katharina van Kleef wel zo aardig. Het is heel verrassend en je komt ogen tekort. Het heeft ook niet zo de bedoeling om een ‘Maserati’ te zijn, het is wat bescheidener. Ik vind het daardoor eigenlijk veel leuker.’

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer