Home ‘De waarde van zo’n boek moet astronomisch geweest zijn’

‘De waarde van zo’n boek moet astronomisch geweest zijn’

  • Gepubliceerd op: 14 maart 2019
  • Laatste update 11 apr 2023
  • Auteur:
    Lola Bos
  • 3 minuten leestijd
‘De waarde van zo’n boek moet astronomisch geweest zijn’

Bibliofiele boeken zijn onder de middeleeuwse handschriften een bijzondere categorie. Boek- en bibliotheekhistoricus prof. dr Jos Biemans toont de mooiste voorbeelden hiervan tijdens de Collegedag Middeleeuwse hofcultuur, op maandag 3 juni in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. ‘Geld was de enige factor die een rol speelde, de inhoud van het boek was niet eens zozeer van belang.’

Wat maakt de bibliofiele boeken zo bijzonder?

‘Aan een bibliofiel boek is veel meer geld besteed dan aan een gewoon boek. Dat kon tot uiting komen in het gebruik van een luxer soort perkament, door de beste kopiisten in te huren en door kunstenaars van grote reputatie te vragen schilderingen in de handschriften aan te brengen. Waar een gewoon boek bovendien een omslagje van leer of perkament had, kreeg een bibliofiel boek een band met houten platkernen, bekleed met fluweel en voorzien van edelstenen. De waarde van toen is moeilijk te becijferen, maar het moet een astronomisch bedrag geweest zijn. Vandaag de dag is zo’n boek nog steeds ettelijke miljoenen euro’s waard.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

Wie waren de opdrachtgevers en wie maakten de boeken?

‘De opdrachtgevers waren in ieder geval de rijken. Geld was de enige factor die hier een rol speelde, de inhoud van het boek was daarbij niet eens zozeer van belang. Heel kort door de bocht kun je het vergelijken met Amerikaanse basketballers, die niet één auto hebben, maar een Rolls Royce, een Maserati, een Porsche én een Jaguar. Hoe dikker de beurs gevuld was, des te luxer kon zo’n boek gemaakt worden.

Bij het gemiddelde boek was er vaak maar één persoon die alles deed. Die schreef de tekst over en bracht af en toe wat versieringen aan, maar dat stelde niet zoveel voor. Diegene kon er ook een bandje omheen zetten en dat was het dan. Bij het bibliofiele boek werden misschien wel twintig mensen ingezet om het te produceren. Denk bijvoorbeeld aan een topkalligraaf aan het hof van de keizer of de paus en een beroemde boekschilder. Zo kennen wij de gebroeders Van Limburg. Die werden door de hertog van Berry, een broer van de Franse koning, uitgenodigd om in één van zijn fraaie boeken schilderingen te komen maken.’

Welk bibliofiel boek is uw favoriet?

‘Mijn favoriet komt uit onze streken, het is namelijk het Getijdenboek van Katharina van Kleef. De versiering daarvan vind ik buitengewoon creatief, heel vermakelijk en wat persoonlijker dan bij andere boeken. De boekschilder is een topschilder, die prachtige illustraties maakte en heel bijzondere tafereeltjes wist te verbeelden. Er zijn topstukken in het bezit van de Franse koning of de hertog van Bourgondië, dat zijn schitterende dingen. Maar eigenlijk vind ik dat Getijdenboek van Katharina van Kleef wel zo aardig. Het is heel verrassend en je komt ogen tekort. Het heeft ook niet zo de bedoeling om een ‘Maserati’ te zijn, het is wat bescheidener. Ik vind het daardoor eigenlijk veel leuker.’