Home De beul van Amersfoort – Richard Hoving

De beul van Amersfoort – Richard Hoving

  • Gepubliceerd op: 14 nov 2019
  • Update 04 apr 2023
  • Auteur:
    Jeroen Vullings
De beul van Amersfoort – Richard Hoving

‘Er hangt een waas over zijn gezicht. Het is geen kou, het is de walm van een vreugdeloze, sombere extase; de extase van geslacht en de dood, die elkaar in het schuilhol van de menselijke dierlijkheid gevonden hebben.’ Die impressie gaf de romancier en dichter Theun de Vries in juni 1945 van SS-kampbewaker Josef Kotalla, die hij als gevangene in kamp Amersfoort had meegemaakt. Een monster zou Kotalla zijn, over wie mythische verhalen de ronde deden. Hij zou zelfs vingers afgesneden hebben van gevangenen.

De grote verdienste van Richard Hovings biografie De beul van Amersfoort is dat hij daarin nuchter het leven van Kotalla reconstrueert. Hij laat zien dat zowel de slachtoffers als deze oorlogsmisdadiger zelf aan dichterlijke verbeelding deden. Nadat Kotalla bij de bevrijding door Nederlandse politieambtenaren was gearresteerd en voor de eerste keer verhoord, klaagde hij dat hij daarbij gemolesteerd was. Hij zou er een open, bloedende gezichtswond aan hebben overgehouden. Hoving wijst er fijntjes op dat die wond niet te zien is op de foto die meteen na dat verhoor gemaakt is.

Ook al klopt het verhaal van de afgesneden vingers niet, ook voor Hoving staat vast dat Kotalla een sadist van het allerergste soort was, die veel gevangenen de dood in heeft gejaagd. Intrigerender is de vraag hoe je zoiets onmenselijks kunt doen. Het antwoord: Kotalla kampte zijn leven lang met psychiatrische stoornissen en bracht regelmatig periodes in klinieken door – zelfs toen hij bewaker in Amersfoort was.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Hij was een miezerig mannetje dat ervan droomde naar het oostfront te gaan, maar daarvoor werd afgewezen. Ook hielp het niet dat hij in zijn vroege jeugd een zware kroonluchter op zijn kop kreeg; vermoedelijk hield hij daar een hersenbeschadiging aan over. Met de medische kennis van nu zou je Kotalla vermoedelijk kunnen bestempelen als een op orde gerichte autist zonder het vermogen zich in anderen in te leven. Hij conformeerde zich naadloos aan de geweldscultuur die in kamp Amersfoort heerste. Het perfecte radertje in een misdadig regime. Een zielenpoot, die het de wereld betaald zette dat die hem over het hoofd zag. Hij beschouwde zichzelf als een slachtoffer, ook al toonde hij voor de bühne berouw. Tot zijn laatste snik procedeerde hij tegen de Staat der Nederlanden. Dit monster stierf terecht in gevangenschap.

De beul van Amersfoort. Biografie van Josef Kotalla (1908-1979)

Richard Hoving 389 p. Prometheus, € 24,99

Bestel in onze webshop.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 12 - 2019

Nieuwste berichten

Dordrecht tijdens de Sint-Elisabethsvloed
Dordrecht tijdens de Sint-Elisabethsvloed
Nieuws

Steden waren ongezond voor middeleeuwse boeren 

Toen het huidige Nederland vanaf de late Middeleeuwen verstedelijkte, nam het aantal mensen met luchtwegproblemen toe. Niet alleen in de stad, maar ook op het platteland. Dat blijkt uit het proefschrift The air we breathe, waarop Maia Casna onlangs in Leiden promoveerde. Casna onderzocht botten uit de periode 470-1850 op sporen van onder meer chronische...

Lees meer
Natuurbeschermers door Kristian Mennen
Natuurbeschermers door Kristian Mennen
Interview

‘Activisten kochten zelf natuurgebieden om ze te beschermen’

Tussen 1930 en 1960 stagneerde de natuurbescherming in Nederland. Door verschillende crises en de Tweede Wereldoorlog was de Nederlandse natuur onderaan de politieke agenda beland. In Natuurbeschermers beschrijft natuurhistoricus Kristian Mennen activisten die zich niet uit het veld lieten slaan en aandacht bleven vragen voor de Nederlandse flora en fauna.  Wanneer kwam er aandacht voor...

Lees meer
Troepen van Hamas
Troepen van Hamas
Artikel

Israël financierde Hamas: de vijanden hadden elkaar nodig

Rechtse Israëlische politici en Hamas hebben elkaar groot gemaakt, schrijft journalist Maurice Blessing. Beide partijen hadden elkaar jarenlang nodig om aan de macht te blijven. Tot voor kort ondersteunden Israëlische regeringen Hamas daarom zelfs financieel. Toen Israël in 1967 de Westoever en Gazastrook veroverde, besloot het de Moslimbroederschap te steunen, een antikoloniale beweging die zich...

Lees meer
Presentatie van het nieuwe nationaal embleem van Syrië
Presentatie van het nieuwe nationaal embleem van Syrië
Artikel

Syrië verwijst met hernieuwd symbool naar legendarische veldslag

Nu dictator Bashar al-Assad is verjaagd, presenteert Syrië een herontwerp van het nationale symbool: een gouden adelaar. Daarmee wil interim-president Ahmed al-Sharaa ‘een brug slaan tussen het verleden en de toekomst’. Met de adelaar verwijst hij naar een beroemde slag in 634 toen moslims de Byzantijnen versloegen en Damascus veroverden. Aan het begin van de...

Lees meer