Home De archieven van het kalifaat

De archieven van het kalifaat

  • Gepubliceerd op: 19 april 2021
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Beatrice de Graaf
  • 2 minuten leestijd
Beatrice de Graaf

Wat doe je als je in oorlogsgebied archieven en documenten vindt van het onrechtsregime dat je net hebt verslagen? We weten inmiddels dat de redding van de Stasi-archieven door dissidenten en de oprichting van een overheidsinstelling die slachtoffers, onderzoekers en geïnteresseerden gereguleerd toegang geeft tot die archieven, succesvol zijn geweest. Ze hebben geholpen bij de verwerking en de beschrijving van de geschiedenis van de DDR. Deze archieven zijn uiteindelijk in de Bondsrepubliek gebleven, de rechtmatige opvolger van de Oost-Duitse staat.

Hoe zit het met archieven die naar elders worden verplaatst? Ook dat is vaker gebeurd. Amerikaanse militairen hebben in 1945 Duitse archieven meegenomen naar de VS. De CIA heeft grote delen van de buitenlandse afdeling van de Stasi naar Virginia verhuisd. Maar nu gaat het over de archieven van het Kalifaat, van IS, die in 2016-2017 bij de opmars van de coalitietroepen in Irak en Syrië zijn ‘gevonden’ en zijn overgebracht naar Washington. In dit geval werkten militairen samen met journalisten van de New York Times.

Irakese historici protesteren nu tegen het feit dat zij niet bij hun documenten kunnen, en dat ze dus twee keer zijn ‘ontrecht’: door IS en door de coalitietroepen. De NYT verklaart daarentegen dat de archieven op het punt stonden te worden verbrand of gestolen. Als ze in handen van het Syrische Assad-regime waren gevallen, had die de documenten gebruikt om soennitische moslims – over wie IS dossiers had aangelegd – te vervolgen. Irak wilde ze aanvankelijk niet hebben, want IS was geen erkende staat en volgens de Irakese regering ‘geen Irakese organisatie’.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

De vraag is daarom niet wáár die archieven zijn terechtgekomen, maar hoe ze worden beheerd en wie er toegang toe krijgt. En daar krijgt het verhaal voorlopig toch nog een hoopvol einde. De NYT heeft de documenten overgedragen aan de George Washington University, die een ISIS Files-project heeft ingericht. De afgelopen vier jaar zijn de documenten vertaald en gedigitaliseerd, en ze worden nu online gezet. Onderzoekers van over de wereld is gevraagd onderdelen alvast te bekijken en te analyseren.

Zo werd ik ruim een jaar geleden benaderd of ik samen met een collega uit Turkije, die het Arabisch machtig is, de archieven van de IS-politie, de shurta, wilde bekijken en analyseren. Dat hebben we gedaan. Het resultaat komt online (https://isisfiles.gwu.edu/). Zo kan iedereen lezen en leren hoe IS functioneerde. En begrijpen waarom zoveel soennitische moslims in de regio’s rond Mosul en Raqqa dankbaar waren voor de komst van de IS-politie: die leverde voor hen meer veiligheid en voorspelbaarheid op dan de schurkenstaat van Assad.

Met deze archieven wordt ook duidelijk waarom IS in Afrikaanse failed states opnieuw een succesvolle opmars doormaakt. Met andere woorden: archiefonderzoek is cruciaal om ook het heden en de toekomst te begrijpen.

 

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 5 - 2021

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer