De archieven van het kalifaat

Wat doe je als je in oorlogsgebied archieven en documenten vindt van het onrechtsregime dat je net hebt verslagen? We weten inmiddels dat de redding van de Stasi-archieven door dissidenten en de oprichting van een overheidsinstelling die slachtoffers, onderzoekers en geïnteresseerden gereguleerd toegang geeft tot die archieven, succesvol zijn geweest. Ze hebben geholpen bij de verwerking en de beschrijving van de geschiedenis van de DDR. Deze archieven zijn uiteindelijk in de Bondsrepubliek gebleven, de rechtmatige opvolger van de Oost-Duitse staat.

Hoe zit het met archieven die naar elders worden verplaatst? Ook dat is vaker gebeurd. Amerikaanse militairen hebben in 1945 Duitse archieven meegenomen naar de VS. De CIA heeft grote delen van de buitenlandse afdeling van de Stasi naar Virginia verhuisd. Maar nu gaat het over de archieven van het Kalifaat, van IS, die in 2016-2017 bij de opmars van de coalitietroepen in Irak en Syrië zijn ‘gevonden’ en zijn overgebracht naar Washington. In dit geval werkten militairen samen met journalisten van de New York Times.

Irakese historici protesteren nu tegen het feit dat zij niet bij hun documenten kunnen, en dat ze dus twee keer zijn ‘ontrecht’: door IS en door de coalitietroepen. De NYT verklaart daarentegen dat de archieven op het punt stonden te worden verbrand of gestolen. Als ze in handen van het Syrische Assad-regime waren gevallen, had die de documenten gebruikt om soennitische moslims - over wie IS dossiers had aangelegd - te vervolgen. Irak wilde ze aanvankelijk niet hebben, want IS was geen erkende staat en volgens de Irakese regering ‘geen Irakese organisatie’.