De eerste Chinese vertaling van Darwins De oorsprong der soorten week flink af van het oorspronkelijke boek.
Het ging slecht met China en het volk moest vooruit. Dat vonden veel Chinezen in de tweede helft van de negentiende eeuw. Een oplossing vonden ze in de evolutietheorie van Charles Darwin – zij het in een bijzondere interpretatie.
Vanwege vrees voor neergang van het grote China voelden geïnteresseerden daar zich in de negentiende eeuw vooral aangetrokken tot alternatieve evolutietheorieën, zoals die van Jean-Baptiste de Lamarck, die beweerde dat kinderen eigenschappen erfden die ouders tijdens hun leven hadden opgedaan. Goed getrainde spieren, bijvoorbeeld – een on-darwiniaans idee. China leerde Lamarcks ideeën kennen door de ogen van filosoof Herbert Spencer, die de kracht van individuen koppelde aan de kracht van een samenleving: sterke, goed geëvolueerde individuen vormden samen een sterke natie. Dus moesten individuen, omwille van de rest van de samenleving, zichzelf verbeteren. Voor Chinezen die hun land opnieuw groot wilden maken was die kijk op evolutie hoopgevend.
Doorkneed met dit soort ideeën werkte wetenschapper Ma Junwu in de vroege twintigste eeuw aan een vertaling van De oorsprong der soorten. Het resultaat was een tekst die de inmiddels overleden Darwin zou hebben verbaasd. Herhaaldelijk stond er dat dieren – waaronder mensen – hun hele leven streefden naar verbetering en daardoor lineair vooruitgingen. Darwin had het zo niet geschreven, maar de invloedrijke Ma hield zijn publiek voor van wel.
Xiaoxing Jin, ‘Translation and transmutation: the Origin of Species in China’, in BJHS.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
