Home Commentaar: Islamstaat

Commentaar: Islamstaat

  • Gepubliceerd op: 11 februari 2002
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Lambert Giebels
  • 2 minuten leestijd

In de Indonesische provincie Atjeh is per 1 januari een besluit van kracht geworden dat vergaande gevolgen kan hebben, maar in het buitenland nagenoeg onopgemerkt is gebleven. Dat is de invoering van de syariah: voortaan is de moslimbevolking van Atjeh gebonden aan de wetten van de koran.

         De vraag of de syariah voor de Indonesische moslims moet gelden heeft de geschiedenis van Indonesië vanaf zijn ontstaan beziggehouden. Hij werd bevestigend beantwoord in het ontwerp voor de grondwet, die was voorbereid tijdens de laatste maanden van de Japanse bezetting. Maar bij de afkondiging van de grondwet op 18 augustus 1945 besloot Mohammed Hatta de syariah te schrappen, omdat gevreesd werd dat christelijke buitengewesten en ook het hindoeïstische Bali de daags tevoren uitgeroepen eenheidstaat de rug zouden toekeren.
        Voor de syariah in de plaats kwamen de Pantja Sila, de vijf zuilen van Soekarno’s staatsfilosofie, waarvan de eerste zuil iedere Indonesiër zijn eigen godsbesef liet. Maar het dilemma Pantja-Silastaat of islamstaat bleef voortwoekeren in de republiek. Hij bracht de constituante, die in Bandung al drie jaar delibereerde over een nieuwe grondwet, in 1959 in een uitzichtloze impasse. Op 4 juli 1959 ontbond president Soekarno de vergadering en kondigde een godsvrede af.
        Tijdens het repressieve bewind van Soekarno’s opvolger Soeharto kregen moslims geen kans openlijk actie te voeren voor een islamstaat. Fundamentalisten in hun gelederen vielen terug op subversieve acties en vernielden honderden christelijke kerken. Tegen het einde van het Soeharto-regime won de roep om invoering van de syariah aan kracht. Hij mengde zich in verschillende gewesten met de oproep tot afscheiding. Na de val van Soeharto bleef het onrustig, vooral in Atjeh, waar de afscheidingsbeweging GAM ijverde voor onafhankelijkheid en de islamstaat. Het toekennen van de syariah afgelopen januari is een vertwijfelde poging van de huidige president Megawati om de GAM tot rust te brengen.
        Wat is de consequentie van de invoering van de syariah voor Atjeh? Er liggen 24 ontwerpwetten gereed voor de uitwerking in drie stappen: akhlah (geloof), aquidah (moraal) en aanpassing van het strafrecht en burgerlijk recht. Het is niet waarschijnlijk dat dieven in Atjeh straks de hand wordt afgehakt en overspelige vrouwen gestenigd. De voorzitter van de Nederlandse missionarissen in Indonesië, mgr M. Muskens, verwacht echter wel dat missie en zending in Atjeh worden verboden.
        Een veel verder reikende vraag is wat de invoering van de syariah in Atjeh voor Indonesië zal betekenen. Is het de eerste stap naar een uiteenvallen van de eenheidsstaat? Want rechtseenheid is voor een eenheidsstaat essentieel. Of is dit de eerste schrede op weg naar de islamstaat Indonesië, zoals de Indonesische founding fathers die voorstonden?

Lambert Giebels is biograaf van Soekarno en redactioneel medewerker van Historisch Nieuwsblad.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer