COLUMN: Martin Sommer

Als u dit leest, zal de formatie nog wel voortduren. Tot nu toe – half oktober – is het aan het Binnenhof een druilerige en dulle aangelegenheid. Niet alleen vanwege het weer en omdat men achter potdichte deuren timmert aan een nieuw kabinet, maar ook omdat de koningin niet meer mag meedoen.

Weg ceremonieel. Geen vicepresident Donner van de Raad van State die zijn fiets aan het hek van Paleis Noordeinde vastmaakt. Wie moet er nu zoals Mat Herben uit de school klappen dat de koningin had gevraagd of hij een wolkje dan wel ‘een plens’ melk in zijn koffie wilde hebben? En hoe moet het verder met het Boekestijntje?

Dat de Kamer nu de informateurs aanwijst in plaats van de koningin is een oplossing voor een niet-bestaand probleem, vond Frits Bolkestein. Het zal wel ergens goed voor zijn, maar het is vooral een zoveelste blijk van de Nederlandse symboolblindheid. Het bezoek aan de koningin na de verkiezingsuitslag was een ritueel. Het hoorde bij de noodzakelijke vredestichting tussen partijen die een coalitie moeten vormen, na het zwaardgekletter van de verkiezingscampagne.

Lubbers kan wel zeggen dat koningin Beatrix opgelucht is omdat ze zich nergens meer mee hoeft te bemoeien, maar voor hetzelfde geld zit ze te kniezen op haar werkkamer en gooit er straks het bijltje helemaal bij neer. Dan hebben we een republiek, en daar ben ik niet voor.

Uit eigen ervaring kan ik getuigen van de ceremoniële band tussen koninklijke familie en bevolking. Eén keer ben ik op bezoek geweest in Paleis Noordeinde, weliswaar via de achterdeur en niet bij de koningin, maar bij prinses Máxima en prins Willem-Alexander. Toch is dat ook niet niks. Ik had een journalistieke prijs gewonnen en mocht, in gezelschap van nog een stuk of twintig prijswinnaars, aanschuiven bij de lunch.

Bij mij aan tafel zat de tandartsassistente van het jaar. Naast haar de tuinder van het jaar, dan de gelauwerde actrice Tjitske Reidinga, en vervolgens Nick van Simon. Daar weer naast Máxima, die Nick wel leuk vond, geloof ik. Lakeien knipmesten in het rond, met witte handschoenen en kleurige pandjesjassen.

Máxima leek mij een VVD-stemmer. Ze vertelde in reactie op de cultuurbezuinigingen hoe de opera in Argentinië bloeide zonder een cent subsidie. Ook de kroonprins zou ik voor een liberaal houden. Hij hield een praatje waarin hij de prijswinnaars aan de bevolking ten voorbeeld stelde. Ik wil niet beweren dat de rest van Nederland in zijn ogen bestond uit slampampers, maar laten we zeggen dat ook de prins niet van de zesjescultuur is.

Zo kabbelde de lunch aangenaam voort. Ik maakte nog kennis met de slagers van het jaar, twee broers wier probleem was dat ze geen opvolgers hadden. Waarna we koffiedronken in de hal. Een hofdame vertelde dat een prijswinnares van het vorige jaar – ik meen de huisvrouw van het jaar – zo onder de indruk was dat ze de hele middag geen woord kon uitbrengen. Achteraf liet ze weten dat ze de mooiste dag van haar leven had gehad.

Bij de koffie serveerde een lakei macarons, zeer dure Franse schuimkoekjes in vrolijke kleuren. Mijn vrouw is daar dol op, dus ik vroeg aan Tjitske Reidinga of ze vond dat ik er eentje in mijn zak kon stoppen. Natuurlijk, zei ze. Maar vraag een servetje, anders plakt je beste pak straks aan elkaar.

Ik raapte mijn moed bijeen en sprak een witgehandschoende lakei aan. De man vertrok geen spier en verdween door de paneeldeuren. Hij bleef zo lang weg dat ik veronderstelde dat het hof mijn verzoek verontwaardigd had afgewezen. Maar nee hoor, daar gingen de deuren open en verscheen dezelfde lakei. Ik kreeg mijn servetje, aangereikt op een zilveren dienblad.

Als ik al niet overtuigd was, dan nu toch wel. Een natie zonder symboliek, dat gaat niet. Om de boel bij elkaar te houden zullen we de Oranjes nog hard nodig hebben, schreef Pim Fortuyn al in de jaren negentig. Zoals vaker had hij gelijk.