Half juli was ik tien dagen in de Verenigde Staten voor een documentaire over de Amerikaanse presidentsverkiezingen. De indrukken die je de eerste paar dagen in de VS opdoet zijn altijd de beste. Na een paar weken ben je zo gewend geraakt aan de eigenaardigheden van het land dat je je scherpte als waarnemer verliest. Ik dacht die eerste dagen: het is een roestig land, zowel in de letterlijke als figuurlijke betekenis, en met dat zinnetje bleef ik rondlopen.
Het begon allemaal al met grote vertraging op Dullles Airport, waar het computersysteem was uitgevallen. De vlotte verwerking van luchtreizigers is toch al niet het sterkste punt van de Verenigde Staten, maar dit benadrukte de algehele incompetentie nog eens.
De aardigheid van de documentaire in de maak is dat wij rondrijden in een campagnebus van aanzienlijke afmetingen. Nadeel is echter dat de vering van die bus veel te wensen overlaat. Daardoor werd mij nog eens duidelijk hoe beroerd de infrastructuur in de VS eraan toe is. De wegen zitten vol met kuilen en onverwachte richels, en alle viaducten en andere kunstwerken zien eruit alsof ze de laatste dertig jaar niet zijn onderhouden. Dat is ook daadwerkelijk het geval.
Wat geldt voor het zichtbare deel van de infrastructuur geldt evenzeer voor het onzichtbare deel. Ook rioleringen en waterleidingen zijn zeker drie decennia niet onderhouden. Hoofdoorzaak van het massale nalatige onderhoud is de systematische anti-overheidscampagne die sedert de jaren tachtig is gevoerd. De overheid deugt niet en dient geminimaliseerd te worden, en belastingheffing is een vorm van diefstal. Dat is nu al meer dan dertig jaar de mantra van de Republikeinse partij.
De roestige infrastructuur is niet de enige kwestie waarmee de Amerikaanse samenleving worstelt. Tal van ernstige maatschappelijke problemen zijn in het recente verleden niet alleen niet aangepakt, maar ook veel ernstiger geworden door het uitblijven van behoorlijk overheidsbeleid. Te denken valt aan de exorbitant dure en desondanks slecht werkende gezondheidszorg en aan de schrikbarend toegenomen inkomensongelijkheid.
Dat behoorlijk beleid is uitgebleven en waarschijnlijk nog jaren zal uitblijven komt doordat het Amerikaanse politieke systeem volledig is vastgelopen en de populaire Amerikaanse cultuur niet in staat is te aanvaarden dat er van alles mis is met de VS.
Laat ik met dat laatste defect beginnen. Die populaire cultuur is een aanhoudende en nogal lachwekkende zelffelicitatiedienst. De Verenigde Staten zijn onveranderlijk het beste land ter wereld, God’s own country, a shining city upon a hill, de enige ware hoop voor de mensheid, en zo zou ik nog wel even door kunnen gaan. Iedere politicus dient deze mythologie permanent te bevestigen. Heeft iemand kritiek, dan moet hij wel anti-Amerikaans zijn.
Dat het politieke systeem al jaren disfunctioneel is, wordt vooral veroorzaakt door de Republikeinen, die van mening zijn dat de Verenigde Staten al sinds de modernisering van de federale overheid door de New Deal in de jaren dertig op de verkeerde weg zijn. Die visie valt weer te herleiden tot het mythische beeld dat veel Amerikanen van de essentie van hun natie hebben.
In die mythe zijn alle Amerikanen ware individualisten, altijd weer pioniers in eigen land, mensen die bovenal zichzelf willen redden en niets moeten hebben van een zorgende overheid, die hun maar hinderlijk voor de voeten loopt. Die mythe ontkent dat de VS een moderne, industriële natie zijn, waar het overgrote deel van de bevolking in reusachtige stedelijke agglomeraties woont.
De VS zijn geen natie van bewapende pioniers. Deze hele Republikeinse filosofie is niets anders dan valse symboolpolitiek. Dat het land terug zou kunnen naar een premodern paradijs is een leugen. Zolang die leugen echter een enorme emotionele kracht heeft, zijn de grote problemen van de Verenigde Staten onoplosbaar.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
