Home Canadese atoomveteranen eisen gerechtigheid

Canadese atoomveteranen eisen gerechtigheid

  • Gepubliceerd op: 8 juli 2009
  • Laatste update 02 mei 2023
  • Auteur:
    Marlouk Wester
  • 2 minuten leestijd

In het diepste geheim werden Canadese en Amerikaanse militairen vijftig jaar geleden als proefkonijnen gebruikt bij een nucleair experiment in de Nevada-woestijn. Gekweld door ziekten strijden de Canadese veteranen nu om genoegdoening.

door Marlouk Wester/ Montréal

Op verzoek van de Verenigde Staten leverde Canada in 1957 veertig Canadese militairen om deel te nemen aan Operatie Plumbbob. Midden in de Koude Oorlog, met de wapenwedloop in volle gang, wilde het Amerikaanse leger onderzoeken of grondtroepen na een atoomexplosie nog konden vechten. De betrokken soldaten, die in eerste instantie dachten dat ze waren uitverkoren voor een elite-trainingskamp, werd verzekerd dat deze speciale opdracht ongevaarlijk was.

De militairen woonden zes atoomexplosies bij, waarvan één op slechts een kilometer afstand. De laatste bom, Smoky genaamd, was vier keer krachtiger dan de atoombom die op Hiroshima is afgevuurd. Beschermende brillen werden niet verstrekt, de deelnemers werden wel geïnstrueerd om tijdens de ontploffing dertig seconden een arm voor hun ogen te houden. ‘Ik keek dwars door mijn arm heen. Ik keek ook dwars door het hoofd van de jongen achter me. Ik zag al zijn vullingen,’ vertelt een veteraan in de Canadese documentaire Bombes à retardement, die onlangs over dit onderwerp is verschenen.

De militairen hebben twintig jaar niets gezegd over het experiment. Totdat een Amerikaanse veteraan in 1978 beweerde dat hij door Operatie Plumbbob kanker had opgelopen. Sindsdien hebben ook de Canadezen het zwijgen verbroken. Tweeëntwintig van de veertig veteranen zijn nog in leven; de anderen zijn voor het merendeel overleden aan kanker en hart- en longziekten. Verschillende van hun kinderen zijn misvormd geboren of lijden eveneens aan kanker.

De Verenigde Staten hebben hun verantwoordelijkheid toegegeven en onder Bill Clinton is aan de Amerikaanse veteranen 75.000 dollar uitgekeerd. De Canadese veteranen strijden nog altijd om gerechtigheid. Twintig jaar lang zijn zij door Ottawa vrijwel genegeerd. Begin november 2007 is de conservatieve regering van Stephen Harper eindelijk overstag gegaan en heeft per persoon een compensatie van 24.000 Canadese dollar (circa 18.000 euro) toegezegd. Maar dit bedrag wordt door de veteranen beschouwd als een belediging. Zij hebben aangekondigd een proces tegen de regering aan te spannen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Bendeleden in Wilmington
Bendeleden in Wilmington
Artikel

Frederik van Eeden duldde racisme in Amerika

De idealist Frederik van Eeden begon in 1909 een nieuwe landbouwkolonie in de Amerikaanse staat North Carolina. Daarbij kreeg hij hulp van de schatrijke white supremacist Hugh MacRae, die betrokken was bij een racistische staatsgreep. Waarom ging Van Eeden toch met hem in zee?  In 1909 gaat arts, psychiater, schrijver en idealist Frederik van Eeden...

Lees meer
Canadese Week op een Amsterdamse school
Canadese Week op een Amsterdamse school
Artikel

Waarom het experiment om iedereen Engels te leren mislukte

Nederland moest vooruit in Europa. Daarom moest iedereen Engels leren, vond de Arnhemse PvdA-voorman Herman Koch. Het kwam in zijn stad in 1958 tot een experiment op lagere scholen – dat al snel vastliep. ‘Good morning, meneer!’, ‘Good morning, children!’ De begroeting tussen de kinderen van de derde klas van de openbare lagere school aan...

Lees meer
Zicht op Maastricht, 1581.
Zicht op Maastricht, 1581.
Nieuws

Politieke grenzen zorgden voor andere bouwstijl

Huizen in Maassteden als Maastricht, Sittard, Roermond en Venlo vertoonden tussen 1200 en 1600 opvallende verschillen. Die vielen in belangrijke mate samen met de politieke grenzen, zo betoogt Birgit Dukers in haar proefschrift Bouwen langs de Maas, waarop ze onlangs promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam. De huidige provincie Limburg was in de late Middeleeuwen...

Lees meer
Tussen de kermiswagens. Schilderij door Otto Eerelman, circa 1900-1918.
Tussen de kermiswagens. Schilderij door Otto Eerelman, circa 1900-1918.
Beeldessay

Woonwagenbewoners hebben liever een huis op wielen

Tienduizenden mensen willen niet in een huis, maar in een woonwagen leven. Dat leidt al eeuwen tot discriminatie en tot strijd met de overheid, die hun vrijheid steevast probeert in te perken.   In Nederland hebben ook altijd mensen gewoond zonder vaste verblijfplaats. In de Middeleeuwen waren dit reizende handelaren of mensen met een specialistisch beroep....

Lees meer