Zwarte canon. Over de schaduwzijde van de geschiedenis
Chris van der Heijden
176 p. Atlas Contact, € 12,50
Dit boek verscheen ter gelegenheid van de Boekenweek, die als thema ‘Gouden Tijden, Zwarte Bladzijden’ had. Van der Heijden is bekend van Grijs verleden, waarin Loe de Jong het zwarte schaap was. In zijn nieuwe werk is Frits van Oostrom kop van Jut. Hij maakte met een commissie een canon van de Nederlandse geschiedenis. Een canon is volgens Van der Heijden een gedrocht en leidt tot enge nationalistische voorschriften. Van der Heijden heeft blijkbaar de ontwikkelingen van de laatste dertig jaar in het geschiedenisonderwijs gemist. Leerlingen werd geen overzicht van de Nederlandse geschiedenis meer geboden. De canon van Van Oostrom was hier een correctie op. De zwarte canon die Van der Heijden voorstelt is een aanfluiting. Terecht is de behandeling van de Joden tijdens de Duitse bezetting opgenomen, maar waarom zwijgt Van der Heijden over de rol van de Nederlandse Jodenjagers, de meest zwarte bladzijde uit de geschiedenis van ons land? Omdat zij ideologische vrienden waren van zijn vader – zoals bekend een erg foute Nederlander?
Vergeten koninkrijken. Een verborgen geschiedenis van Europa
Norman Davies
879 p. De Bezige Bij, € 49,95
Wie de inhoudsopgave van dit boek bekijkt, waant zich in een imaginaire wereld. Alt Clud, Litva, Borussia, Sabaudia, Rosenau. Ik heb er nooit van gehoord, maar het waren ooit bestaande machten in Europa. Norman Davies, een groot historicus uit Engeland en auteur van onder meer The Isles. A History, haalt tal van vergeten koninkrijken, hertogdommen en republieken onder het stof vandaan. Het laatste rijk in het boek, de Sovjet-Unie, kent natuurlijk iedereen. Die staat voerde volgens Davies ‘de ultieme verdwijntruc’ op en, zo vertelt hij in een interview op de website van Historisch Nieuwsblad, naar aanleiding hiervan ging hij op zoek naar andere staten die van de kaart geveegd waren. In het slothoofdstuk onderzoekt Davies waarom staten verdwijnen: ‘Succesvol opgroeiende staten zijn in feite schaars en gezegend. Gezondheid en levenskracht, geluk, goedwillende buren en een bewuste inzet zijn vereist om de groei te stimuleren en volwassenheid te bereiken.’
Verzet tegen Napoleon
Lotte Jensen
223 p. Vantilt, € 17,50
Lotte Jensen is neerlandica en filosofe, maar timmert druk aan de weg als historica. In haar nieuwe boek laat ze zien dat Nederlanders wel degelijk in opstand kwamen tegen de Franse overheersing. Zelfs tijdens de inlijving door Frankrijk, toen een strenge censuur gold, lieten zij zich de mond niet snoeren. Door dit verzet leefde het Nederlanderschap als nooit tevoren, en schrijvers vonden de Nederlandse identiteit uit.
De achttiende eeuw staat bekend als een tijd van stoffige pruiken en krullerige kitsch. Niet terecht, vindt de Nijmeegse historicus Joost Rosendaal in Uit de plooi. De achttiende eeuw in beweging (215 p. Vantilt, € 25,00). Die eeuw was juist een periode van grote veranderingen, en aan het einde, tijdens de Nederlandse Revolutie, werd het moderne Nederland geboren. Dit boek hoort bij de gelijknamige tentoonstelling in Museum Het Valkhof.
De geest in dit huis is liefderijk. Het leven en De Werkplaats van Kees Boeke (1884-1966)
Daniela Hooghiemstra
427 p. De Arbeiderspers, € 29,95
Daniela Hooghiemstra kennen we van haar boeken over het Nederlandse koningshuis, die ze samen met Dorine Hermans schreef. Ze zat op de Werkplaats van Boeke van 1971 tot 1986. Op deze kritische biografie van de oprichter en naamgever promoveerde ze bij de Amsterdamse hoogleraar Niek van Sas. Ook nu komen de Oranjes voorbij, want Beatrix was de meest prominente leerlinge van Boeke.
‘Ik heb een diep schaamtegevoel tot deze kerk te behoren. Maar dat kan alleen ontstaan als je je ook diep verbonden voelt.’ Woorden van Nederlands bekendste pater, Jan van Kilsdonk. Schrijver Alex Verburg sprak een jaar voor Van Kilsdonks dood in 2008 uitgebreid met hem en werkt de interviews nu pas uit in Pater van Kilsdonk. Raadsman in delicate zaken (237 p. Atlas Contact, € 19,95). Over zijn werk in kampen voor ‘foute’ Nederlanders na de oorlog, zijn optreden als studentenpastor in Amsterdam en zijn kritiek op de kerk van Rome.
Dear Old Bones. Brieven van koningin Wilhelmina aan haar Engelse gouvernante Miss Elizabeth Saxton Winter, 1886-1935
Emerentia van Heuven-Nes (redactie)
296 p. THOTH, € 19,90
De Engelse Elizabeth Saxton Winter werd in 1886 gouvernante van Wilhelmina en zou dat tot 1896 blijven. Als Elizabeth op vakantie was in Engeland, ontving zij van Wilhelmina altijd brieven. De correspondentie werd na het ontslag van de gouvernante voortgezet. Wilhelmina schreef over haar lessen van hoogleraren, haar liefhebberijen (tekenen en schilderen), haar reizen naar het buitenland en haar ontmoetingen met bekende personen.
Begin achttiende eeuw vlucht de hugenoot Élie Richard, afkomstig uit het Franse La Rochelle, naar Nederland. Het is een gevaarlijke tocht, want Frankrijk is in oorlog met een alliantie van staten waarvan ook de Republiek deel uitmaakt. Richard verblijft bij verwanten in Amsterdam en verkent van daaruit de Republiek. Zijn ervaringen legt hij vast in een reisverslag, dat nu is vertaald onder de titel Door ballingen onthaald. Verslag van reizen in Frankrijk, Vlaanderen, Nederland en Duitsland 1708 (303 p. Vantilt, € 22,50).
Het nieuwe land. Het verhaal van een polder die perfect moest zijn
Eva Vriend
302 p. Balans, € 18,95
In het net drooggelegde Flevoland streeft de overheid naar een ‘maakbare’ samenleving. Het landschap wordt langs de meetlat gelegd, net als de toekomstige bewoners. Alleen de besten zijn welkom. Zwakkelingen, achterblijvers en zielenpoten komen er niet in. De selectie is zeer streng en voert zelfs tot de slaapkamer: zijn de bedden opgemaakt, is de linnenkast op orde? Eva Vriend sprak met afgewezen kandidaten en weet de geheimen van een merkwaardige bevolkingspolitiek bloot te leggen.
In De aarde zal weer vruchtbaar zijn. Verhalen van landbouwpioniers (251 p. AnkhHermes, € 19,95) beschrijft Ellen Winkel de geschiedenis van de biologisch-dynamische landbouw in Nederland aan de hand van de verhalen van negen pioniers. Het begint met Marie Tak van Poortvliet, grootgrondbezitter en kunstverzamelaar, die gelooft dat de door Rudolf Steiner geïntroduceerde biologisch-dynamische landbouw zal bijdragen aan het geluk van de mensheid.
Interdoc. Een geheim netwerk in de Koude Oorlog
Giles Scott-Smith
392 p. Boom, € 24,90
In 1963 werd in Den Haag Interdoc opgericht. Het International Documentation and Information Center was een poging om een transnationaal, anticommunistisch netwerk op te bouwen. Het werd opgezet door geheime diensten uit Duitsland, Frankrijk en Nederland, en was het Europese antwoord op de Koude Oorlog.
In Stasikinderen (312 p. Karakter, € 17,95) beschrijft journaliste Ruth Hoffmann hoe het was voor DDR-jongeren om op te groeien in een Stasi-gezin. Velen hebben er zware psychologische problemen aan overgehouden.
Scenarioschrijver Sjaak Vlaming onderzoekt in Een bollenboer in de Koreaanse Oorlog (217 p. Aspekt, € 18,95) waarom zijn vader zich opgaf als vrijwillig soldaat in de Koreaanse Oorlog. Wilde hij gewoon weg van zijn familie en dorp, of werd hij gedreven door anticommunisme? Vlaming laat ook zien hoe gruwelijk die oorlog was. Zijn vader had jarenlang last van verschrikkelijke nachtmerries.
Dandy uit het noorden
Jan Guillou
286 p. Prometheus, € 15,00
Jan Guillou is een van de populairste schrijvers van Zweden; zijn werk is in meer dan twintig talen vertaald. Dandy uit het noorden is het tweede deel van de reeks ‘De Grote Eeuw’. Centraal staat het jonge bouwkundig genie Sverre, die samenleeft met zijn eerste liefde, een bouwkundestudent. Ze komen in contact met bohemiens en kunstenaars van de Bloomsbury-groep. Weldra zal de Eerste Wereldoorlog hun excentrieke leven ruw verstoren.
Andreï Makime komt uit Rusland, maar hij woont en werkt sinds eind jaren tachtig in Frankrijk. In zijn roman Het boek van de eeuwige korte liefdes (183 p. De Geus, € 19,95) schetst hij een beeld van de Sovjet-Unie vanaf de jaren zestig tot de ineenstorting.
