Geschiedenis van Vlaanderen. De canon van het Vlaams verleden
Gerben Graddesz Hellinga 208 p. Walburg Pers, € 29,95
De canonhype is nog lang niet voorbij. De zeer productieve schrijver Gerben Graddesz Hellinga brengt in dit naslagwerk alle belangrijke personen, zaken en gebeurtenissen uit de geschiedenis van Vlaanderen samen. Voorbijkomen: Karel de Grote, Karel V, Margaretha van Parma. Verder hoofdstukken over: de groei en opkomst van steden, de Guldensporenslag, de Beeldenstorm, de geboorte van België, Arm Vlaanderen, de Schoolstrijd, de Kongo Vrijstaat en uiteraard de Vlaamse beweging. Het boek is mooi uitgegeven en rijk geïllustreerd.
De werkgroep geschiedenis van de Wiardi Beckman Stichting stelde samen: De rode canon. Een geschiedenis van de Nederlandse sociaal-democratie in 32 verhalen (72 p. € 14,50). Het voorwoord is van Lodewijk Asscher: ‘Wat opvalt is de betekenis van sterke personen in de geschiedenis van de sociaal-democratie. Grote koersveranderingen, hoogte- en dieptepunten, telkenss staan persoonlijkheden centraal.’
De hoed van Vermeer. De Gouden Eeuw en het ontwaken van de wereldeconomie
Timothy Brook 320 p. Wereldbibliotheek, € 24,90
Timothy Brook is een Canadees historicus die Chinese studies doceert aan de universiteit van Oxford. Op de schilderijen van Vermeer zie je een hoed van beverbont, een Turks tapijt en een Chinese schaal. Hoe belandden deze producten in een Delftse huiskamer in de Gouden Eeuw? Brook trekt de handelsroutes na en tekent de wereldeconomie van de zeventiende eeuw. Hij plaatst de Nederlandse handelsgeest tegenover die van de Chinezen en laat zien dat de wereldhandel van nu direct voortkomt uit de Gouden Eeuw.
Uitgeverij Van Wijnen brengt een luxe editie uit van het mooie Bavianen en slijkgeuzen. Kerk en kerkvolk in de tijd van Maurits en Oldenbarnevelt (571 p. € 69,50) van A.Th. van Deursen. De auteur heeft de tekst herzien en er zijn ongeveer honderd kleurenafbeeldingen toegevoegd.
Atlantisch avontuur. De Lage Landen, Frankrijk en de expansie naar het westen, 1500-1800
Piet Emmer e.a. (red.) 255 p. Walburg Pers, € 39,50
In de Atlantische economie waren Frankrijk en Nederland de minder sterke, en daarom op elkaar aangewezen partijen. Zo waren er Hollandse, Zeeuwse en Vlaamse schepen nodig voor het vervoer van suiker en koffie van de Franse Caribische plantages naar La Rochelle, Bordeaux en Marseille. In dit boek wordt voor het eerst aandacht besteed aan deze economische verwevenheid, evenals aan de Atlantische handelscontacten die hugenoten en Portugese Joden – op hun vlucht voor geloofsvervolging – meenamen naar de Lage Landen.
Hoe werd er door de eeuwen heen aangekeken tegen kaapvaart en piraterij? Die vraag staat centraal in Kapers & piraten. Schurken of helden? (126 p. Walburg Pers, € 19,95) onder redactie van Joost Schokkenbroek en Jeroen ter Brugge. Welk imago hadden de kapers en piraten die Nederlandse schepen aanvielen? En hoe was de beeldvorming over onze landgenoten die zelf als aanvaller optraden?
Op walvisjacht naar Spitsbergen. Een hachelijke onderneming in de Noordelijke IJszee, 1774-1778
Louwrens Hacquebord (bezorging en inleiding) 160 p. Walburg Pers, € 29,50
Fedde Jansz Visser was twintig toen hij voor het eerst naar Spitsbergen afreisde om op walvissen te jagen. Hij was nog maar net stuurman. Vier jaren achtereen zou hij in konvooi met zo’n honderd andere schepen naar het noorden varen. Tijdens deze gevaarlijke tochten hield hij een journaal bij, waarin hij verhalen optekende over het ijs, de weersomstandigheden, walvissen, schepen en mensen.
Dit boek is een authentieke weergave van het journaal. In een uitgebreide inleiding plaatst Louwrens Hacquebord, hoogleraar Arctische en Antarctische studies aan de Rijksuniversiteit Groningen, het document in de context van het achttiende-eeuwse walvisvaartbedrijf. Volgens Hacquebord krijgt men door de rijmpjes en de vele verwijzingen naar God en Zijn ‘allesbesturende’ aanwezigheid een goede indruk van de gedachtewereld van de walvisvaarders in de tweede helft van de achttiende eeuw.
Uitverkoren zondebokken. Een familiegeschiedenis
Theo Toebosch 303 p. De Bezige Bij, € 18,90
Een boeiende en goed geschreven geschiedenis van de Joodse familie Josephus Jitta door Theo Toebosch, archeoloog en journalist. Het verhaal vangt aan met Nathan, die in de achttiende eeuw vanuit het Duitse Bamberg naar Amsterdam trekt. Hij vestigt zich in de Jodenbreestraat, later in de Kalverstraat. Daar koopt zijn zoon Wolf een huis. Hij behoort inmiddels tot de vermogende Amsterdammers. Hij handelt in juwelen en mag verschillende Europese vorstenhuizen tot zijn klantenkring rekenen. Fraai is de schets van Wolfs zoon Sim. Hij is nauw betrokken bij de aanleg van het Noordzeekanaal. Bij de opening weet hij door zijn lange toespraak het ongenoegen te wekken van koning Willem III, die vroegtijdig het feest verlaat. Ook de schets van Daniel, neef van Sim, mag er wezen. Hij groeit uit tot een vermaard nationaal en internationaal jurist. Uiteraard gaat deze familiegeschiedenis ook over hoe men tegen de Joden aankeek en of er sprake was van antisemitisme.
Rondom de Nacht van Schmelzer. De kabinetten-Marijnen, -Cals en -Zijlstra 1963-1967
Pieter van der Heiden en Alexander van Kessel (red.) 614 p. Boom, € 39,90
Dit is het achtste deel van de serie Parlementaire Geschiedenis van Nederland na 1945, verzorgd door het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis te Nijmegen. In de periode 1963-1967 traden maar liefst drie kabinetten van verschillende politieke samenstelling aan. Allereerst was er het confessioneel-liberale kabinet-Marijnen, dat in 1965 implodeerde door de omroepkwestie. Daarop vormden KVP, ARP en PvdA het kabinet-Cals, dat in oktober 1966 viel tijdens de roemruchte Nacht van Schmelzer. Het interim-kabinet Zijlstra van KVP en ARP maakte de tijd vol tot de vervroegde verkiezingen van februari 1967. In deze periode droeg de inzettende ontzuiling bij aan een afname van het overheidsgezag. De rookbom bij het huwelijk van Beatrix en Claus was ook gericht tegen de politieke ‘regenten’, die geen raad wisten met de veranderende verhoudingen.
Kameraad Baron. Een reis door de verdwijnende wereld van de Transsylvaanse aristocratie
Jaap Scholten 422 p. Contact, € 21,95
Schrijver Jaap Scholten bereisde grote delen van Hongarije en Roemenië, en ontmoette daar de nazaten van de eens zo aanzienlijke Transsylvaanse aristocratie. Met hen bezocht hij de kelders en de zolders waar ze tijdens het communisme noodgedwongen woonden en de dwangarbeiderskampen waar ze stenen vergruisden. Scholten sprak met hen over het rijke verleden en over de verschrikkingen van het communisme. ‘De vernietiging van de aristocratie tijdens het communisme heeft tot op heden gevolgen: het ontbreekt aan een leidinggevende elite met cultuur en langetermijnvisie,’ aldus Scholten. Bij dit boek sluit de VPRO tv-serie Oostwaarts nauw aan.
Jan Brokken beschrijft in Baltische zielen (463 p. Atlas, € 24,90) het leven van markante mannen en vrouwen uit Estland, Letland en Litouwen. Als je het heden en verleden van deze landen onder een vergrootglas houdt, zie je alle tragedies uit de Europese geschiedenis in verhevigde vorm, stelt Brokken.
Alleen in Berlijn
Hans Fallada 496 p. Cossee, € 29,90
Fallada werd wereldberoemd met de roman Wat nu, kleine man uit 1932. Kort na het inleveren van het manuscript van Alleen in Berlijn, eind 1946, stierf Fallada, vermoedelijk aan een overdosis morfine. Alleen in Berlijn is een prachtige schets van het verzet van ‘kleine mensen’ tegen het naziregime. Deze nieuwe uitgave was vorig jaar een megasucces in Amerika en Engeland.
De Franse schrijver Laurent Binet verhaalt over de aanslag op Heydrich in mei 1942 in Praag in HhhH. Himmlers hersens heten Heydrich (347 p. Meulenhoff, € 19,95). Reinhard Heydrich was de uitvinder en uitvoerder van de Holocaust. Hij was de chef van Eichmann en de rechterhand van Himmler. Bij de SS noemden ze hem HhhH: Himmlers hersenen heten Heydrich.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
