Home BOEKEN: Nederlanders in Brazilië. De invloed van de Hollandse bezetting op het leven en de cultuur in Noord-Brazilië

BOEKEN: Nederlanders in Brazilië. De invloed van de Hollandse bezetting op het leven en de cultuur in Noord-Brazilië

  • Gepubliceerd op: 28 maart 2002
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    P.C.Emmer
  • 2 minuten leestijd
BOEKEN: Nederlanders in Brazilië. De invloed van de Hollandse bezetting op het leven en de cultuur in Noord-Brazilië

door José Antonio Gonsalves de Mello; uit het Portugees vertaald door G.N. Visser en opnieuw bewerkt door B.N. Teensma. 288 p. Walburg Pers, 22,95 euro


Eindelijk is het dan zover: een klassiek boek uit 1947 over het zeventiende-eeuwse Nederlands-Brazilië is in het Nederlands beschikbaar. Paradoxaal genoeg is in de tijd zelf geen kolonie zo uitvoerig geschetst, geschilderd, bestudeerd en geanalyseerd als het ‘versuymt Brasil’, terwijl Nederlanders zich daar in de latere geschiedschrijving nauwelijks aan hebben gewaagd. Het bekendste overzicht tot nu toe is van de Engelse historicus Charles Boxer, die in 1957 The Dutch in Brazil publiceerde.
        
Nederlanders in Brazilië, herzien door Ben Teensma, leest als een trein, ook al omdat De Mello er telkens weer in slaagt pakkende citaten uit de bronnen te presenteren. Wel is de tekst ten dele gedateerd; gelukkig staat de geschiedwetenschap niet stil. Zo is er bijvoorbeeld naar de slavenhandel zoveel nieuw onderzoek gedaan dat we thans geen geloof meer hechten aan de verklaringen van de zeventiende-eeuwse tijdgenoten over de grote verschillen tussen de sterfte op Portugese en Nederlandse slavenschepen en de grote winsten op slavenhandel van de West-Indische Compagnie.
        
De moderne historicus gaat ook veel analytischer te werk dan De Mello in 1947; goede informatie over de demografie van de Nederlandse, Portugese en indiaanse gemeenschappen in de kolonie kan tegenwoordig niet langer ontbreken. De Mello doet het voorkomen of alle Nederlanders in Brazilië enthousiaste hoerenlopers waren. Maar bij deze sappige passages dient de lezer wel te bedenken dat de ruim zesduizend zogenaamde Nederlanders in de kolonie, anders dan de Portugezen en indianen, in meerderheid soldaten uit de lagere volksklasse waren en afkomstig uit vele landen in Europa.
        
Hoewel Teensma een aantal recente studies over Nederlands Brazilie noemt, zijn deze nieuwe inzichten niet in de inleiding of voetnoten opgenomen. Desondanks is het te prijzen dat de vertaler, bewerker en uitgever na meer dan vijftig jaar een klassiek werk over de Nederlandse expansie in onze taal toegankelijk hebben gemaakt.

P.C. Emmer is als bijzonder hoogleraar in de geschiedenis van de Europese expansie in het Atlantisch gebied verbonden aan de Rijksuniversiteit Leiden.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer