Een onbekende historische foto. Is het verhaal erachter te vertellen? Quiz-meesteressen Chazia Mourali van De Zwakste Schakel en Paula Udondek van Get the Picture doen een poging.
`Ik heb helemaal niets met deze foto!’ roept Chazia Mourali verschrikt uit. `Het enige wat ik zie, zijn twee saaie mannen met iets technisch.’ Udondek blijft rustig. `Ik zie twee mannen, ik vermoed in een lokaal van een technische universiteit. De een zit aan de tafel, de ander staat over de tafel gebogen. Gezien de kleding en de kapsels denk ik dat de foto eind jaren vijftig, begin jaren zestig is gemaakt.’
`Het lijkt mij de jaren veertig,’ denkt Mourali, `met die korte Amerikaanse kapsels.’ Afkeurend: `De pakken van de mannen zijn wel heel tuttig, echt uit de mode.’ `Maar de linker is met zijn driedelig pak wel beter gekleed dan de rechter,’ vindt Udondek. `Die draagt met die losse broek, dat jasje en die spencer meer een allegaartje.’
`De rechter heeft een speldje op zijn jasje zitten,’ ziet Mourali. `Het lijkt op een lintje, maar kan ook van zoiets als de Rotary zijn.’ `Nee,’ weet Udondek, `het is een herkenningsteken van een studentencorps. Die rechter is een student,’ vervolgt ze. `Hij is degene die de handeling moet uitvoeren, onder toeziend oog van de linkerman. Die zit met een A4’tje voor zijn neus, een pen in zijn rechter- en een stopwatch in zijn linkerhand, en is degene die gadeslaat. Hij zou een docent kunnen zijn.’
`Het zijn wel saaie mannen hoor,’ klaagt Mourali. `Geen jongens waarmee je lekker kunt gaan stappen. Ze zijn heel geconcentreerd en gedisciplineerd aan het werk. Volgens mij zijn het wetenschappers.’ `Ja,’ denkt ook Udondek, `en ze zijn bezig met een experiment.’ `Een wetenschappelijk experiment,’ vult Mourali aan. `Op het gebied van de natuurkunde,’ concludeert Udondek.
`Het experiment speelt zich dan af in die kooi,’ zegt Mourali. `Maar ik ben zo alfa als de pest en ik heb geen idee wat ze precies aan het doen zijn. De ene zit er met een stokje in, de ander zit te meten, dus het moet ook iets met tijd zijn.’ `De docent klokt en maakt aantekeningen,’ legt Udondek uit. `De student is zijn experiment aan het toelichten en verdedigen.’
`In die kooi zitten draden die elektriciteit geleiden,’ zegt Mourali na enig nadenken. `Onder in de kooi ligt een ring, die zit aan dat draad. En die man probeert met dat stokje bij die ring te komen.’ Udondek weet er de verklaring voor: `Door op een bepaalde manier aan het draad te trekken, dat door die ringen is gespannen, ontstaat een perpetuum mobile, een oneindige beweging. Althans, dat is het streven. Er wordt geklokt hoe lang de beweging aanhoudt. Maar totnogtoe is het niemand gelukt om zo’n oneindige beweging in gang te zetten.’ `Echt heel spannend ziet het er niet uit,’ vindt Mourali. `Deze mannen zijn geen Nobelprijswinnaars.’ `Toch is het perpetuum mobile de ultieme uitdaging voor iedere student natuurkunde,’ verdedigt Udondek.
`Uiteindelijk lijkt het volgens mij meer op dat spelletje van Willem Ruis,’ mijmert Mourali, `waarbij de kandidaten een ringetje aan een stok langs een draad moesten bewegen zonder die te raken. Maar dit is geen spelletje, want dan hadden ze wel wat vrolijker gekeken.’ Dan, vastbesloten: `Deze wetenschappers zijn bezig het enerverende spel van Willem Ruis te ontwikkelen.’
Uitleg: In 1946 demonstreren Prof. dr. L.J. Menges van de faculteit der geneeskunde aan de Vrije Universiteit en E.W. Dijk van ziekenhuis Bethesda in Hoogeveen de kooitest. De proefpersoon kreeg opdracht met twee staafjes een ring van de ene naar de andere kant van de in de kooi geplaatste spiraal te bewegen. Daarbij lette de psycholoog zowel op motorische beheersing als op het gedrag van de proefpersoon.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
