Home Audiovisueel: DE RAMP, VERHALEN VAN OOGGETUIGEN

Audiovisueel: DE RAMP, VERHALEN VAN OOGGETUIGEN

  • Gepubliceerd op: 11 oktober 2002
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Sabien Onvlee
  • 3 minuten leestijd

Première Nederlands Filmfestival in Utrecht, donderdag 10 oktober


Het regent niet meer en de storm is gaan liggen. Maar het water staat nog zeker anderhalve meter hoog en de vloed heeft het witte huisje met de rode dakpannen danig toegetakeld. Uit het grijsblauwe water steken kale takken. De foto zou afgelopen zomer in Tsjechië gemaakt kunnen zijn, of ergens langs de Elbe in Oost-Duitsland. Maar het is Zeeland, februari 1953.
        Koert Davidse, regisseur van De Ramp, verhalen van ooggetuigen: `Kleurenfoto’s brengen de Watersnoodramp heel dichtbij. Het lijkt opeens veel minder lang geleden.’ Voor zijn documentaire ging hij bij particulieren op zoek naar nieuwe beelden. `Er zijn veel mensen die daags na de ramp aan het filmen sloegen en hun opnames gewoon op zolder hebben liggen.’ Zijn onderzoek leverde, naast bewegend zwart-witbeeld, ook drie rolletjes met kleurendia’s op. `Een aantal van deze dia’s is gemaakt door een jonge Amerikaan die tijdens de rampdagen met zijn kleurencamera op bezoek was bij zijn Zeeuwse familie. Na thuiskomst stuurde hij als dank zijn “vakantiekiekjes” op.’
        De Ramp gaat niet over de dijken en de waterkering, maar over de mensen die de ramp aan den lijve hebben meegemaakt. Zeven overlevenden doen nauwgezet verslag van de dramatische gebeurtenissen van 1 en 2 februari 1953. De film volgt het verloop van de ramp: van de dijkdoorbraak tot het moment waarop de vertellers gered worden. Davidse: `Op de eerste nacht kwam het water. Maar de mensen die niet meteen weg konden komen, hebben vaak ook de tweede nacht op zolder, op het dak van hun huis of stuurloos dobberend op het water doorgebracht.’
        Davidse was verbaasd toen hij erachter kwam dat er nooit een diepgaande documentaire over de Watersnoodramp was gemaakt: `Op televisie is er jaarlijks natuurlijk wel wat aandacht voor. Meestal komt er dan één overlevende aan het woord, en dan gaat het programma – hup – door naar de Deltawerken.’ In De Ramp wordt juist duidelijk hoezeer die twee nachten in februari de levens van de hoofdrolspelers hebben bepaald. Ze zijn bang voor water of hebben nachtmerries als het stormt. Sommigen kampen met schuldgevoelens omdat zij, door stom toeval, de ramp overleefden, terwijl familieleden die het huns inziens meer verdienden reddeloos verdronken.
        Een zeventigjarige man vertelt het verhaal van zijn moeder, inmiddels in de negentig, die er nog altijd moeite mee heeft om over haar ervaringen van die nacht te vertellen. Toen het water begon te stijgen, klom zij samen met een van haar zoons op haar huis. Maar het huis stortte in, ze dreven weg op het dak en botsten daarmee op een elektriciteitspaal, waar ze in klommen. Toen de nacht viel, verzwakte de greep van de jongen om de paal. Hij liet los, viel in het water en verdronk. Zijn moeder werd vierentwintig uur later gered.
        Drieënveertig jaar is Davidse, dus van na de Waternoodsramp. Maar de in Zeeland geboren en getogen filmer ondervond wel van jongs af aan hoezeer de ramp een `waterscheiding’ vormde in het Zeeuwse collectieve geheugen. `Op veel Zeeuwen heeft de ramp meer indruk gemaakt dan de Tweede Wereldoorlog. Alles wordt, ook nu nog, ingedeeld in voor en na 1953. Iedereen kent immers wel iemand die verdronken is. Het dorp waar ik woonde was zelf niet getroffen, maar mijn vader heeft wel nachtenlang in een bootje rondgevaren om mensen van de daken te halen. Ik groeide op met die verhalen.’
        De hoofdrolspelers in de documentaire waren rond de twintig toen de dijken braken. Davidse: `De jaren die volgden, waren erg druk. Ze trouwden, kregen kinderen, moesten hard werken. Er was geen tijd om terug te kijken. De stugge Zeeuwse mentaliteit en de tijdgeest van de jaren vijftig hebben daar vast ook een rol in gespeeld. Paradoxaal genoeg lijkt het erop dat de ramp in de loop der tijd voor de betrokkenen steeds actueler wordt. Het lijkt of ze nu pas tijd hebben om over de Watersnoodramp na te denken.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer