Argentinië herdenkt op 24 maart de slachtoffers van de militaire dictatuur van 1976-1983. De huidige regering presenteert zichzelf als erfgenaam van het linkse verzet. Daarbij verzwijgt ze de rol die de guerrillabeweging speelde in de escalatie van het geweld.
Met een Dag, meerdere Musea en zelfs een Park van de Herinnering krijgt het verleden in Argentinië een prominente plek. Tegelijk staan honderden oud-militairen terecht voor mensenrechtenschendingen, begaan tijdens de laatste militaire dictatuur. Het symbool daarvan, Jorge Videla, is eind 2010 tot levenslang veroordeeld. Maar terwijl Argentinië een einde maakt aan de straffeloosheid, wordt de historische waarheid geweld aangedaan.
Oud-president Néstor Kirchner (2003-2007) en diens vrouw en opvolger Cristina presenteren zichzelf als vertegenwoordigers van een generatie linkse martelaars die tijdens de dictatuur vocht voor sociale rechtvaardigheid en werd afgeslacht door het leger, onder toeziend oog van de elite.
Wie kanttekeningen plaatst bij die visie, wordt al snel in het laatste kamp geplaatst, wat effectief blijkt bij het winnen van stemmen. Dat komt doordat, zo zei journalist Ceferino Reato onlangs, ‘er veel mensen zijn die zichzelf verwijten niets te hebben gedaan tijdens de dictatuur. De Kirchners spelen handig in op dat schuldgevoel.’ Zij hebben daarom geen belang bij een debat over de rol van de ‘gewone’ Argentijn, of over de bijdrage die de linkse guerrillabewegingen hebben geleverd aan de polarisering die leidde tot de dictatuur.
Reato schreef twee boeken waarin hij de officiële lezing ontzenuwt. In het laatste, Operación Primicia, reconstrueert hij een aanval van guerrilla’s op legerbarakken in de noordelijke provincie Formosa, die zes maanden later zou leiden tot de militaire staatsgreep.
Het boek kreeg eind vorig jaar veel aandacht en lovende kritieken. De regeringsgezinde krant Pagina 12 wijdde er echter geen woord aan. Terwijl de krant elke week uitgebreid verslag doet van de rechtszaken tegen oud-militairen, was voor een kritische blik naar de andere kant geen plaats.
Argentinië zit in een paradox. Terwijl geen land in Latijns-Amerika zoveel aandacht besteedt aan het verleden, wordt tegelijkertijd nergens anders dat verleden zo gemanipuleerd. ‘Het lijkt Walt Disney wel, met helden en slechteriken,’ zegt Patricia Tappatá de Valdez van de ngo Memoria Abierta. ‘Terwijl de waarheid is dat er een enorme politieke polarisatie was, die eindigde in een massamoord.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
