Home Antisemitische tekenfilm

Antisemitische tekenfilm

  • Gepubliceerd op: 16 juli 2009
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Egbert Barten
  • 2 minuten leestijd

Tijdens het aanstaande Holland Animation Film Festival (1-5 november) zal voor het eerst sinds 1943 de beruchte Nederlandse tekenfilm Van den vos Reynaerde openbaar vertoond worden. Het is een van de meest geruchtmakende films uit de Nederlandse filmgeschiedenis.

De door de Haagse filmmaatschappij Nederland Film geproduceerde en in Agfacolor opgenomen tekenfilm werd vanaf 1941 in Den Haag gemaakt door een veertigtal tekenaars en animators. De film – een soort antisemitisch vervolg op het middeleeuwse Reynaert-verhaal – werd gebaseerd op een boek van Robert van Genechten, toentertijd vormingsleider van de NSB en procureur-generaal bij het Haagse gerechtshof.

In het verhaal wordt het idyllische dierenrijk waarin Reinaert leeft bedreigd door het ‘neushoorndier’ Jodocus, dat zich bij de nieuwe koning Boudewijn (niet voor niets een ezel) populair maakt door hoge belastingen te heffen. Ook roepen Jodocus en de andere neushoorndieren die hij van ver meebrengt op tot ‘vrijheid, gelijkheid en broederschap’; die oproep leidt in de film tot het paren van de dieren onderling, met de meest vreemdsoortige wezens tot resultaat. Natuurlijk worden uiteindelijk de neushoorndieren door de woedende menigte in zee gedreven; het loopt dus allemaal goed af in dit antisemitische sprookje.

Van den vos Reynaerde was de meest prestigieuze filmproductie van Nederland Film, maar vreemd genoeg werd de film tijdens de oorlog maar eenmaal vertoond, op 25 april 1943 in de Haagse Ufa-bioscoop Asta. ‘Het zag er zwart van de NSB’ers,’ volgens een van de animators die er ook bij was. Daarna verdween de kopie van de film, om pas aan het eind van de eeuw weer op te duiken.

In 1991 werd het eerste deel van de film teruggevonden in het Duitse Bundesarchiv en naar het Nederland Filmmuseum gezonden, dat het meteen restaureerde. Dit eerste deel (nog zonder geluid, maar wel van Disney-achtige beeldkwaliteit) eindigt op het moment dat de rassenmengingen tussen de dieren begint, en werd al eens getoond op het HAFF van 1992. Vorig jaar is de rest van de film (een beeldakte en de twee ontbrekende akten met geluid) in Duitsland teruggevonden, en kon het Filmmuseum de complete film restaureren. We kunnen nu het gehele verhaal in full colour zien, en zo blijft deze controversiële film voor het nageslacht bewaard.

Voor vertoningsdatum en tijd: zie www.haff.nl

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Beatrice de Graaf portret
Beatrice de Graaf portret
Column

Trump begrijpt niet echt wat oorlog is

Nadat de HSS Iowa duizenden kilometers had gevaren, duizenden tonnen munitie had afgeschoten, en misschien wel nucleaire kernkoppen had meegetorst, mocht het schip in 2012 eindelijk voorgoed aanmeren. Het ligt nu in de haven van Los Angeles, voor iedereen te bezoeken als museum. En dat kan ik u van harte aanraden. Een tochtje door dit...

Lees meer
Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Interview

Historici in Amerika voelen angst: ‘Slavernij, gender en klimaat zijn nu verboden woorden’

President Donald Trump richt zijn vizier op universiteiten die hij ‘te woke’ vindt. Wie niet stopt met zijn diversiteitsbeleid, verliest subsidie. Zijn de Verenigde Staten nog wel het beloofde land voor wetenschappers? ‘Ik denk absoluut na over een terugkeer naar Nederland.’ Ze had in april een beurs aan moeten vragen voor haar onderzoek, maar Andrea...

Lees meer
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
Artikel

CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud

Langs mystieke én langs praktische weg onderzocht alchemist Jan Baptista van Helmont de mens en de wereld. Hij droomde van magische zalven en spirituele zaden en liet scheikundigen een belangrijke erfenis na. Maar zijn ideeën brachten hemzelf in grote problemen. Naar verluidt had Jan Baptista van Helmont rare, ketterse dingen beweerd. Dat het zweet van...

Lees meer
Portret Jean-Marc van Tol
Portret Jean-Marc van Tol
Interview

Jean-Marc van Tol: ‘Laat Johan de Witt op zijn sokkel staan’ 

Jean-Marc van Tol laveert al jaren tussen wetenschap en literatuur. Hij werkt aan een romantrilogie over raadpensionaris Johan de Witt. Inmiddels zijn er twee delen verschenen, Musch en Buat. Daarnaast is hij coauteur van een nieuw historisch boek over zijn held: De wereld van De Witt. ‘Historici moeten zich op feiten baseren, maar ook hun...

Lees meer