Ik heb met veel interesse en plezier Annejet van der Zijls boek over Bernhard gelezen. Ik heb mij altijd afgevraagd hoe Bernhard met zijn gedrag weg kon komen. Sterker nog, hij werd er om geprezen: zo groot zijn en dan toch zo’n kwajongensachtig gedrag behouden. Nog in 1971 verscheen een serie van vier postzegels om hem te eren (een anjer, een pandabeer, Bernhard als vertegenwoordiger van Nederland met vliegtuig, en bij de Borobudur). Het lag niet alleen aan zijn charme maar ook aan de Nederlandse bevolking die hem als een BN’er vereerde. Van Zijl maakt dit beeld duidelijk, haar boek verschaft daar meer inzicht in, op een zeer lezenswaardige manier. Dat de straf van Den Uyl,: het afnemen van Bernhards uniformen, raak was, maakt zij volkomen duidelijk. Ook het verdonkeremanen van zijn lidmaatschappen van bruine organisaties wordt helder gemaakt. Ik zag elders opmerkingen van lezers die wat foutjes in het boek gevonden hadden. Ik heb er ook een paar gevonden, zonder hiermee al te frikkig te willen overkomen. Ik vroeg mij af of die foutjes in een herdruk verbeterd worden, het zou het boek er nog beter op maken. Blz 21: de slag aan de Marne: “uit heel Europa kwamen vrijwilligers” om Parijs te beschermen tegen de Duitse opmars. Hoe kwamen die soldaten daar? Via Duitsland, België, Zwitserland, Spanje? Op Franse scholen wordt al sinds 1914 verteld dat het vooral Fransen uit Parijs waren die (gedeeltelijk met taxi”s gebracht werden), de noodzakelijke reserves waren om de Duitsers bij de Marne te stoppen. De andere landen hadden genoeg eigen zorgen om te hulp te komen. Wel was het Britse expeditieleger aan het oversteken om de Duitsers helpen tegen te houden. blz 92: “De geallieerden erkenden het communistische regime”. De voorlopige revolutionaire regering tot die tijd werd geleid door Kerensky, zijn regering steunde op verschillende partijen, maar niet de communistische. Kerensky ging door met de oorlog om erkenning te verkrijgen van de geallieerden. Lenin was nog in ballingschap, hij zou pas in april naar Rusland komen ; de communistische revolutie was in oktober/ november ( hangt van de jaartelling af – Juliaans of Gregoriaans). Dit is toch wel een fout die iemand als Blom herkend moest hebben. blz. 93: de doorslag voor de Amerikanen om mee te gaan doen was én de combinatie van de onbeperkte duikbotenoorlog én het roemruchte “Zimmermann-telegram”, waarmee Zimmermann de Mexicaanse regering wilde overhalen de oorlog aan de VS te verklaren en zo de VS te binden op het westelijk halfrond. Het ontcijferde telegram was waarschijnlijk de uiteindelijke “casus belli”. blz. 93: pantserauto’s werden niet zozeer door de VS meegenomen. Pantserauto’s waren al voor de Eerste Wereldoorlog ontwikkeld, maar niet echt geschikt tegen de loopgraven van de Duitsers. Wel was de “tank” al door de Engelsen al in gebruik, voordat de Amerikanen kwamen. blz. 103: de vrijkorpsen heten in het Duits: [i]Freikorps[/i], [i]Freikörper [/i]( zonder het woordje “schaft” erachter) heeft te maken met naturisme of nudisme…. blz. 128; de Hitlerputsch van 1923: Ludendorff verdwijnt niet echt achter de tralies: bij de rechtszaak tegen de samenzweerders werd hij vrijgesproken ( tot zijn grote woede trouwens). blz. 184: Churchill was niet echt onbekend, hij had o.a. al geschreven over zijn avonturen in Afrika, was minister van marine geweest in WOI en schreef ook over de Vrede van Versailles. Deze geschriften trokken redelijk grote aandacht in Engeland. blz. 193: “de winter van 1930-1931 stond in het teken van de presidentsverkiezingen”. De verkiezingen waren pas in 1932, de communisten stemden in de 1e ronde niet op van Hindenburg wel bij de tweede in april 1932 om Hitler maar geen meerderheid te laten behalen. Thälmann, de KPD-leider, kreeg 10.6% van de stemmen. blz. 225: “Kraft durch Freude” was niet specifiek voor de jeugd maar vooral voor ( ook oudere) arbeiders die ( gunstig i.v.m. propaganda) vakantie konden krijgen. blz. 338: de Amerikanen trokken niet in januari 1945 over de Rijn, dat gebeurde pas (bij Remagen) op 7 maart 1945. Ik heb deze punten ook doorgestuurd naar mevrouw Van der Zijl, die terugschreef deze en opmerkingen van andere lezers te zullen bekijken i.v.m. herdrukken. Al met al weet ik dat het detailkritiek is, anderzijds wil je in een historisch boek zo weinig mogelijk onjuistheden hebben. Een bijgewerkte herdruk zou mooi zijn. Nogmaals: het is een erg leesbaar boek.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
