‘Alle 18-jarigen moeten een boek over de Nederlandse geschiedenis krijgen’

Drie experts discussiëren over de stelling ‘Alle 18-jarigen moeten een boek over de Nederlandse geschiedenis krijgen’.

Martin Sommer

‘Mijn reactie op de stelling is een volmondig “ja”. Sowieso zou het een goed idee zijn alle 18-jarigen een boek aan te bieden, gelet op hoe weinig boeken deze jongeren nog lezen. Maar een boek over de geschiedenis van Nederland zou natuurlijk helemaal mooi zijn. De geschiedenis is namelijk datgene wat ons bindt, zoals de VU-historicus Arie van Deursen het ooit verwoordde. Een inspirerende nationale geschiedschrijving kan een tegenwicht bieden tegen alles wat ons op dit moment splijt.

Bovendien is zo’n boek er al! In 2012 heb ik voor de Maand van de Geschiedenis een boekje geschreven waarin tien Nederlandse helden worden geportretteerd onder de titel Wat een held!. Aan de hand van deze historische personalities, van de Bataafse opstandelingenleider Julius Civilis tot Johan Cruijff, wordt hierin de Nederlandse geschiedenis beschreven.

In de Gouden Eeuw werd de Opstand tegen Filips II door bestuurders gerechtvaardigd door naar het voorbeeld van Julius Civilis te verwijzen. En ook nu bestaat er grote behoefte aan een historisch verhaal dat ons bestaan als zelfstandige natie rechtvaardigt. Daarbij hebben we het geluk een Vader des Vaderlands te hebben die stond voor eenheid in verscheidenheid en voor de vrijheid van gedachte. En die in verzet kwam tegen de onderdrukking door vreemde mogendheden.’
 

Beatrice de Graaf

‘Boeken die onderdanen van hun heersers als verplichte lectuur overhandigd krijgen, zijn doorgaans niet zo gezellig. De arme Turkmenen moesten jarenlang verplicht een soort mengvorm tussen de Koran en de autobiografische ontboezemingen van hun leider met zich meedragen. Scholieren in de DDR kregen bij hun Jugendweihe, een soort communistische belijdenis, een platenboek cadeau met daarin onder meer veel succesverhalen van communistische kosmonauten.

En wat te denken van het nationaal-socialistische geschiedenisboek Wehrwolf, over de boerenopstand in de Dertigjarige Oorlog – verplichte lectuur voor de Hitlerjugend? Dergelijke dictatoriale curricula reduceerden de lezer tot onderdaan en stopten hem in een mal van onderwerping aan het staats- en partijgezag. Als de geschiedenis ons iets dient te leren, dan dát toch niet.

Tegen de achtergrond van hedendaags alarmisme en populisme is het daarentegen prima om historisch perspectief te bieden. Maar laat dat perspectief alsjeblieft net zo divers en veelkleurig zijn als de samenleving die we met z’n allen voor ogen hebben. Laat de scholen, steden of provincies daarom in overleg zelf een mooi boek uitkiezen. Of dat nu Volk in verwarring is, over de manier waarop de Reformatie lokaal werd beleefd, een historische biografie of een historisch correcte avonturenroman – dat maakt niet uit. Als er maar gelezen wordt!’
 

Felix Klos

‘Het functioneren van onze democratie is afhankelijk van goed geïnformeerde, geïnteresseerde en mondige burgers. Het geschiedenisonderwijs zou daaraan een belangrijke bijdrage kunnen leveren. Maar dan moet er wel op jonge leeftijd mee worden begonnen, en dient het leerproces vervolgens op alle onderwijsniveaus te worden voortgezet. Een eerlijke, leesbare en rijk geïllustreerde bundeling van verhalen uit de Nederlandse geschiedenis voor alle 18-jarigen zou dan de kers op de taart van ons geschiedenisonderwijs zijn.

De Canon van Nederland, die nog maar tien jaar geleden is samengesteld in opdracht van de Nederlandse staat, biedt een uitstekend inhoudelijk vertrekpunt. Elke vijf jaar zou een commissie van historici zich kunnen buigen over de laatste ontwikkelingen. Zo zouden bijvoorbeeld de bevindingen van het NIOD-onderzoek naar dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië al snel in een nieuwe editie kunnen worden opgenomen.

Zo’n geschiedenis mag zich natuurlijk niet beperken tot gebeurtenissen op het eigen grondgebied. Zo draagt meer kennis van de wortels van de naoorlogse Europese eenwording bij aan een beter begrip van onze veranderende Unie en de plek van Nederland in de wereld. Zolang we blijven uitgaan van voortdurende zelfreflectie en wars blijven van nationalistische emotie, kan een dergelijk boekproject een verrijking zijn voor onze samenleving en democratie.’