Home 4 vragen aan Jona Lendering

4 vragen aan Jona Lendering

  • Gepubliceerd op: 22 februari 2022
  • Laatste update 01 nov 2022
  • Auteur:
    Amber Heemskerk
4 vragen aan Jona Lendering

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u onbeperkt toegang tot de artikelen op Historischnieuwsblad.nl? U bent al lid vanaf €1,99 per maand. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

Hannibals legendarische tocht door de Alpen geldt als een van de spectaculairste gebeurtenissen uit de Oudheid. Maar volgens historicus Jona Lendering wordt de prestatie van deze generaal overdreven. ‘In mijn boek probeer ik het verhaal terug te brengen tot menselijke proporties.’ Lendering laat zien waarom de twee antieke bronnen over de tocht erg onbetrouwbaar zijn. Hij wil met zijn boek historici tegelijkertijd ook waarschuwen. Wat hem betreft is de discussie over het verleden te veel gepolitiseerd geraakt.

Wat is er mis met Hannibals tocht door de Alpen?

‘Veel mensen kennen dit als een ongelofelijk verhaal. Toch was de tocht van de Carthaagse leider allesbehalve zeldzaam. Uit Hannibals tijd zijn vier vergelijkbare oversteken van bergpassen bekend. Het idee dat Hannibals tocht iets speciaals zou zijn geweest laat zien dat er veel fout gaat in de oudheidkunde.’

Jona Lendering

Zijn prestatie was dus niet zo legendarisch?

‘Historici die stellen dat Hannibals oversteek in zijn tijd ondenkbaar was, camoufleren de realiteit: de Romeinen hadden hun achterdeur laten openstaan. De voorstelling van Hannibal als een buitengewoon competente generaal die iets bovenmenselijks flikte is gewoonweg propaganda. In mijn boek probeer ik Hannibals verhaal daarom terug te brengen tot menselijke proporties.’

Hoe betrouwbaar zijn de bronnen?

‘Er zijn twee antieke historici die tot in detail verhalen over de tocht: Polybios en Livius. Maar hun teksten kunnen we niet zonder meer gebruiken, want hun doelen komen niet overeen met die van ons. Zo wilde Livius zijn lezers inspireren tot moed, eerlijkheid en deugd. De ambitie om feiten te kennen was voor hem ondergeschikt aan een morele missie. Bij oudheidkundige bronnen als deze moet je je altijd afvragen voor wie de bron geschreven is en met welke reden.’

Wat gaat er fout in de oudheidkunde?

‘Studenten worden niet meer breed opgeleid, waardoor academische hyperspecialisatie is ontstaan, en dat leidt tot artikelen die onvoldoende de diepte in gaan. Er heeft zich een schreeuwcultuur ontwikkeld van onvoldragen wetenschappelijk onderzoek, en dat is wat ik wil illustreren met mijn boek.

Als historisch onderzoek niet goed wordt uitgevoerd, leent het zich buitengewoon goed voor politieke manipulatie. De discussie over het verleden raakt steeds meer gepolitiseerd en daar maak ik me zorgen om.’

Hannibal in de Alpen. Een puzzel uit de Oudheid

Jona Lendering

192 p. Omniboek, € 20,-

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 3 - 2022