Honderd jaar geleden kreeg Bertha von Suttner de Nobelprijs voor de Vrede. Zij was niet alleen de eerste vrouw die de prestigieuze vredesprijs ontving, maar ook degene die Alfred Nobel ertoe aanzette om de prijs in te stellen.
Wereldwijd wordt het avontuurlijke en strijdbare leven herdacht van de in 1843 in Praag geboren Bertha von Suttner Kinsky. Met haar anti-oorlogsroman De wapens neder! uit 1889 werd de journaliste en schrijfster op 46 jarige leeftijd in één klap beroemd. Precies honderd jaar geleden was zij de eerste vrouw die de Nobelprijs voor de Vrede ontving.
Met haar werk overtuigde Bertha grootindustriëlen en andere invloedrijke personen als Alfred Nobel, Andrew Carnegie en Albert I van Monaco van het belang van langdurige vrede. Over de weg daarheen verschilden de meningen echter. Terwijl Nobel dacht dat het door hem uitgevonden dynamiet een oorlog zou kunnen voorkomen, meende Von Suttner dat het afschrikkende effect ervan van korte duur zou zijn. De vrede zou volgens haar door wereldwijde politieke afspraken en een internationaal gerechtshof moeten worden gewaarborgd.
Oorlog druiste volgens Von Stuttner in tegen de menselijke natuur, en zou overeenkomstig de toen heersende darwinistische theorieën door de positieve evolutie van de mens verdwijnen. De activiste was een van de drijvende krachten achter de vredesconferenties in Den Haag van 1899 en 1907. Nobel had haar dan ook in gedachten toen hij zijn vredesprijs initieerde. Toch liet het Noorse parlement eerst vier andere – mannelijke – kandidaten voorgaan, onder wie de Zwitser Henri Dunant, de oprichter van het Rode Kruis.
Onvermoeibaar becommentarieerde Von Suttner de actuele gebeurtenissen en waarschuwde ze voor de dreigende oorlog in de Balkan. Ze stierf op 21 juni 1914, een week voor de aanslag op troonopvolger Franz Ferdinand in Sarajevo en het begin van de Eerste Wereldoorlog. Haar laatste woorden waren: ‘De wapens neder.’
Naast de bijnaam ‘Friedensbertha’ kreeg de spraakmakende Von Suttner voor haar inzet tegen antisemitisme ook de bijnaam ‘Judenbertha’. Door haar vooruitstrevende, antiklerikale en socialistische instelling stond ze bovendien bekend als ‘Rooie Bertha’.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
