Home ZWARTBOEK VAN NEDERLAND OVERZEE. WAT IEDERE NEDERLANDER MOET WETEN

ZWARTBOEK VAN NEDERLAND OVERZEE. WAT IEDERE NEDERLANDER MOET WETEN

  • Gepubliceerd op: 3 september 2002
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bart De Prins
  • 2 minuten leestijd

Waren overzeese handel en kolonialisme intrinsiek slecht? Een antwoord op deze vraag ligt minder voor de hand dan op het eerste gezicht lijkt. Moraal en historiografie dreigen immers verstrengeld te raken. Het gebeurt nog te vaak dat historici hun antwoord kleuren met hedendaagse morele maatstaven.

        Hoewel de ondertitel Wat iedere Nederlander moet weten anders suggereert, beseft Ewald Vanvugt dit goed in zijn nieuwe boek Zwartboek van Nederland overzee. Hij heeft duidelijk afstand weten te bewaren tot het publieke debat over de Nederlandse overzeese expansie. Daarmee vervalt hij als historicus niet in de rol van maatschappijcriticus of moralist.
        In iets meer dan driehonderd bladzijden beschrijft Vanvugt de agressiviteit en het ongebreidelde geweld die samengingen met de Nederlandse overzeese expansie. Gedreven door geloofsijver, maar vooral door de lokroep van `goud en vrouwen’, lieten Nederlanders overal waar ze overzee kwamen dood en vernieling na.
        Vanvugt begint zijn verhaal in de zeventiende eeuw met de eerste Nederlandse overzeese reizen en met de oprichting van de Verenigde Oostindische Compagnie, en eindigt in de twintigste eeuw met de dekolonisatie van Nederlands-Indië. Hoewel gestoeld op degelijk onderzoek, brengt het boek niets nieuws. Dat aan de Nederlandse expansie veel bloed kleeft, weten historici al lang. En in tegenspraak met wat Vanvugt herhaaldelijk in zijn boek suggereert, blijven die zwarte bladzijden van de Nederlandse overzeese expansie niet onbeschreven.
        Zo beweert Vanvugt dat de vuige geschiedenis van de Nederlandse overzeese held bij uitstek, Jan Pieterszoon Coen, samen met de hele slavenhandel van de VOC nog steeds zit opgeborgen in de archieven. Een schromelijke overdrijving! Had Vanvugt het onderzoek naar slavernij en slavenhandel van de laatste jaren bekeken – in zijn bibliografie hiervan geen spoor –, dan had hij beter geweten. Ook de overpeinzing dat de rijkdom van het huidige Nederland is gegrondvest op zeeroof, is meer een slogan dan een historisch feit.
        Ondanks die kanttekeningen heeft Vanvugt een mooi en vlot leesbaar boek geschreven. De sterkte van dit werk ligt in het breed opgezette, maar nooit vervelende feitenrelaas. Het boek kan zelfs gelezen worden als een eigenzinnige inleiding tot de geschiedenis van het Nederlandse overzeese en koloniale verleden tout-court.

Bart De Prins is verbonden aan de Universiteit van Leuven. Dit jaar promoveerde hij op `Voor keizer en koning. Leonard Du Bus De Gisignies 1780-1849. Commissaris-generaal van Nederlands-Indië’.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer