De Amsterdammer Wim Alosery overleefde drie concentratiekampen en een van de grootste scheepsrampen aller tijden. Op zijn 94ste deed hij zijn verhaal, dat auteur Frank Krake optekende in De laatste getuige. ‘Wim heeft zelfs zijn kinderen nooit het hele verhaal verteld. Hij wilde voorkomen dat zijn gezin ook slachtoffer zou worden van de oorlog.’ Historisch Nieuwsblad sprak met Frank Krake na de lancering van zijn biografie.
Krake ontmoette Wim Alosery bij de presentatie van één van zijn eerdere boeken. Wim bleek een haast niet te geloven verhaal te hebben. In het boek van Krake is te lezen hoe Wim opgroeide op het Amsterdamse eiland Kattenburg. Hij had geen makkelijke jeugd: zijn alcoholistische stiefvader mishandelde hem en het gezin kon maar net rondkomen. Wim leerde al op jonge leeftijd onzichtbaar te zijn en voor zichzelf te zorgen. ‘Hier heeft hij tijdens zijn gevangenschap profijt van gehad,’ aldus Krake. ‘Hij was een Amsterdamse straatjongen, gehard door een jeugd waarin hij niets cadeau kreeg. Dit heeft hem in de kampen geholpen de kansen op betere baantjes, meer eten of het ontwijken van afranselingen aan te grijpen. Een beetje Amsterdamse bluf hielp hem ook hierbij.’
Onderduiken in West-Friesland
In februari 1943 moest Wim aan het werk in Duitsland. Hij werd metaalwerker in Braunschweig. Krake: ‘Hij leidde een redelijk onbezorgd leven als slager. Toen “rolde” de oorlog zijn leven binnen.’ Wim hield het in Duitsland niet langer uit en ontsnapte. Hij dook onder in West-Friesland, maar werd bij razzia’s toch door de Landwacht opgepakt. Hij werd achtereenvolgens naar de concentratiekampen Amersfoort, Husum-Schwesing en Neuengamme gestuurd. ‘Hier heerste het motto Vernichtung durch Arbeit’, vertelt Krake. Wim moest onder erbarmelijke omstandigheden keihard werken en woog toen hij Husum-Schwesing verliet naar eigen schatting zo’n dertig kilo.
In het boek van Krake is vaak te lezen hoe Wim of andere gevangenen door de knuppels of zwepen van de Kapo’s of SS’ers werden geslagen. ‘Als lezer kun je daaraan ontsnappen door simpelweg het boek even weg te leggen. Voor de gevangenen was het de dagelijkse realiteit. Zij konden er niet aan ontkomen. Daarom heb ik het zo vaak opgeschreven.’
Aan het einde van de oorlog werd Wim samen met alle gevangenen uit Neuengamme opgesloten in de luxe oceaanstomer Cap Arcona. Krake: ‘Omdat de SS de sporen van de concentratiekampen uit wilde wissen, zonden de Zwarthemden telegramberichten uit waarin stond dat er Duitse troepen op het schip zaten. De Britse inlichtingendienst onderschepte deze berichten, waarop de RAF het schip bombardeerde.’
‘Wim is in elkaar geslagen door SS’ers, maar hij is ook door hen geholpen’
Wim overleefde deze ramp ternauwernood, samen met slechts vierhonderd andere gevangenen. Ruim zevenduizend mensen kwamen om het leven.Wim had een flinke dosis geluk, vertelt Krake. ‘De vader van de bekende Sonny Boy overleefde de scheepsramp ook. Hij werd echter op het strand alsnog vermoord door de Hitlerjugend. Wim had het geluk dat hij een paar kilometer verderop aanspoelde, waar de geallieerden hem opvingen.’
Wat uit dit soort persoonlijke verhalen duidelijk wordt, is dat het grijze gebied tussen “goed” en “fout” enorm is, aldus Krake. ‘De scheidslijn is minder duidelijk. Wim is in elkaar geslagen door SS’ers, maar ook door hen geholpen.’ Voor De laatste getuige voerde Krake tientallen gesprekken met Wim. Ook reisde hij met hem mee naar Neuengamme, Husum en de plek van de scheepsramp.
In de nacht van 2 op 3 mei 2018, daags voor de Nationale Herdenking waarbij Wim Alosery zou spreken, overleed hij in zijn slaap op 94-jarige leeftijd.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
