Willem Bijleveld is directeur van het Openluchtmuseum Arnhem, waar vanaf 23 september de Canon van de Nederlandse geschiedenis te zien is. Bijleveld roemt oud-PvdA-premier Willem Drees om zijn bindend vermogen.
Wanneer maakte u kennis met Willem Drees?
‘Ik ging naar de middelbare school aan de Beeklaan in Den Haag. Toen ik daar pas begonnen was, hoorde ik al snel dat oud-premier Willem Drees (1886-1988) verderop in de straat woonde, in een vrij normaal rijtjeshuis. Voor mij als twaalfjarige jongen sprak dat enorm tot de verbeelding.
Later leerde ik dat hij een heel belangrijke figuur is geweest in de naoorlogse geschiedenis. Nederland moest na de oorlog grondig hervormd worden, en Drees wist vriend en vijand mee te krijgen bij de opbouw van de moderne verzorgingsstaat.’
Bewonderingswaardig?
‘Zeer.’
Wat wekt uw bewondering?
‘Drees streefde niet zozeer politieke macht na. Het ging hem om het belang van het land, om de bestrijding van de armoede die er heerste. Hij bezat de juiste karaktereigenschappen om tegenstanders te verbinden en om religieuze en ideologische verschillen te overbruggen met argumenten. Zijn bindend vermogen en verbale overtuigingskracht heeft Drees in dienst gesteld van het grote wederopbouwwerk dat hij heeft verricht.’
Hij was een geknipte premier.
‘Drees was al jong een bevlogen sociaal-democraat. Voor de oorlog was hij lid van de SDAP, na de oorlog was hij betrokken bij de oprichting van de PvdA. Maar hij kwam niet uit een politiek nest, hij is begonnen als eenvoudig stenograaf bij de Staten-Generaal. Hij moet heel goed met taal zijn geweest. In de notulen die hij maakte, staat geen kromme zin; kromme zinnen schaafde hij bij. Zijn grote taalvaardigheid blijkt ook uit de gloedvolle radiotoespraken die hij hield en die een groot publiek trokken. Destijds was de radio naast de krant het enige massamedium om kiezers te bereiken. Hij moest overtuigen via zijn woorden.’
Wat u betreft terecht dat ‘vadertje Drees’, zoals de grondlegger van de AOW liefkozend werd genoemd, in de Canon van de Nederlandse geschiedenis is opgenomen?
‘Absoluut, hij vult een van de vijftig vensters, het venster dat gewijd is aan de verzorgingsstaat.’
Ziet u nog parallellen met uw eigen leven?
‘Niet zozeer parallellen, maar de werkwijze van Drees inspireert me. Zo hou ik in gedachten dat het essentieel is bij veranderingsmanagement om niet te snel te gaan; je moet mensen meekrijgen en binden. Verandering gaat het best langs de lijn van geleidelijkheid.’
Alies Pegtel is historicus en journalist.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
