Wie tegenwoordig van bijvoorbeeld Utrecht naar Rome wil reizen heeft het maar makkelijk. Je tikt op de routeplanner de twee plaatsnamen in, vinkt aan dat je de auto neemt en binnen enkele seconden staat daar de ideale route: bij Nijmegen de grens over, vervolgens Frankfurt aanhouden, dwars door Zwitserland en vanaf Milaan de bordjes naar Rome volgen. Een Romein die tweeduizend jaar geleden dezelfde weg wilde afleggen had die gemakken uiteraard niet, maar zijn route was bijna dezelfde.
De oude Romeinen staan bekend om hun goede infrastructuur. Ze legden een uitgebreid netwerk aan van lange, kaarsrechte wegen om in geval van onraad snel met hun legioenen overal in het rijk te kunnen ingrijpen. Maar hoe kon een Romein het best door de verschillende provincies reizen? Waar lagen de verraderlijke bergpassen en op welke plaats kon hij het best een rivier oversteken? Op de website omnesviae.org is de Tabula Peutingeriana, de enige complete wegenkaart die uit de Romeinse tijd is overgeleverd, omgetoverd tot een ware routeplanner.
Laten we bovenstaande route nog eens plannen, maar nu als een Romein uit de noordelijke grensstreek van het rijk. Utrecht staat – hoewel in de Romeinse tijd wel bewoond – helaas niet op de oude kaart. In plaats daarvan kiezen we bij ‘ab’ (van) maar voor Fletione, het huidige plaatsje Vechten. Bij ‘ad’ (tot) voeren we de hoofdstad Roma in.
De route voert langs Noviamagi (Nijmegen) en Mogontiaco (Mainz). Na de oversteek van de Alpen, die ongetwijfeld niet zonder gevaren was, maakt de route na Mediolanvm (Milaan) een wat vreemde omweg, omdat er blijkbaar geen rechtstreekse weg door de Apennijnen bestond.
Maar het is precies de route zoals een Romein met de Tabula Peutingeriana in zijn broekzak die zou lopen. Om je nog meer met deze Romein te kunnen identificeren staat in het Latijn vermeld dat de weg 961 Gallische mijlen lang was en dat deze tocht ongeveer 65 dagen duurde. Een flinke uitdaging voor een eenvoudige bewoner van onze moerassige contreien.
Omnesviae is een mooi voorbeeld van hoe enthousiastelingen met moderne hulpmiddelen de tijd van de oude Romeinen tot leven brengen. Een andere website waar dit heel aardig gebeurt is spannendegeschiedenis.nl, een interactieve website die ‘een tijdreis’ door het gebied rond Arnhem en Nijmegen belooft.
Hoewel de site vooral gericht lijkt op scholieren, is het zeker de moeite waard om hier eens te gaan kijken. Aan de hand van een aantal archeologische locaties – zoals de restanten van een Romeins castellum bij Arnhem en de militaire commandopost op het Kops Plateau in Nijmegen – leggen de makers in professionele informatieve filmpjes en geluidsfragmenten het belang van dit gebied uit.
En dat het gebied in die tijd belangrijk was, wordt wel duidelijk. Zo zijn in het stadje Elst de restanten van een gigantische tempel gevonden. De Romeinen bouwden deze rond het jaar 100 als cadeautje voor de Bataven. De tempel was maar liefst 31 bij 23 meter groot en daarmee een van de grootste Romeinse heiligdommen aan deze kant van de Alpen.
Diverse wegen in dit gebied sloten direct aan bij het wegennetwerk van het Romeinse Rijk. En ach, wat is nu 65 dagen lopen naar de hoofdstad?
Dit artikel is exclusief voor abonnees
