Home Waanwijze lasterbende – Geertje Dekkers

Waanwijze lasterbende – Geertje Dekkers

  • Gepubliceerd op: 17 september 2018
  • Laatste update 07 apr 2020
  • 2 minuten leestijd
Waanwijze lasterbende – Geertje Dekkers

Sommige mensen hebben zo’n lage dunk van wetenschappers dat ze hun kinderen niet laten inenten of stug blijven volhouden dat het klimaat helemaal niet verandert. En dat terwijl nog niet zo lang geleden velen enorm opkeken tegen wetenschappers, die zich louter zouden inzetten voor het algemeen belang. Beide visies zijn nogal kortzichtig, omdat ze geen rekening houden met het feit dat wetenschappers ook gewoon mensen zijn. Ze hebben vaak enorme ego’s, zijn afgunstig en slaan hun concurrenten soms onder de gordel.

Dat dit niet alleen tegenwoordig geldt, maar ook in de tijd dat de moderne wetenschap ontstond, wordt helder en meeslepend beschreven door Geertje Dekkers in Waanwijze lasterbende. Dit boek pretendeert niet een volledige geschiedenis van de Wetenschappelijke Revolutie te zijn, maar laat aan de hand van een achttal controverses zien hoe in de zeventiende eeuw het nieuwe, wetenschappelijke denken zich ontwikkelde.

Rond 1700 werden de ideeën van Aristoteles en Ptolemaeus over de natuur nog door zeer weinigen onderschreven en vervingen waarneming en experiment het bestuderen van teksten uit de Oudheid. En hoewel veel geleerden nog enorm veelzijdig waren, rukten de specialisten al op. Zo werd het prestigieuze boekwerk over de kwadratuur van de cirkel van de beroemde filoloog en classicus Josephus Scaliger gekraakt door wiskundigen die aanzienlijk minder status bezaten, maar die zich helemaal toelegden op de geometrie en dat er niet ‘even bij deden’.

Dekkers laat niet alleen zien dat wetenschappers elkaar vaak voor rotte vis uitmaakten, maar ook dat vooruitgang in de wetenschap zich niet voltrok langs een rechte, opwaartse lijn. Er waren immers tal van kronkelwegen en het magische denken was nog niet helemaal verdwenen. Een mooi voorbeeld is Simon Stevin, die in veel opzichten een moderne wetenschapper genoemd kan worden en die geen enkel ontzag voor denkers uit de klassieke Oudheid kende. Tegelijkertijd geloofde hij dat het wereldbeeld van Copernicus helemaal niet nieuw was, maar al dateerde uit ‘de tijd der wijzen’, kort na de Zondvloed, en dat de legendarische Zoroaster ‘de eerste kender der sterreloops’ was geweest. En de jurist Pieter Rabus mocht eind zeventiende eeuw een voorvechter van de allernieuwste wetenschappelijke en filosofische inzichten zijn, maar ondertussen geloofde hij in de werking van wichelroedes.

Rob Hartmans is historicus, journalist en vertaler.

Waanwijze lasterbende. De geboorte van de wetenschap in acht ruzies
Geertje Dekkers 208 p. Spectrum, € 19,99

 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
Interview

Waarom Trump zich beroept op een 200 jaar oude wet om Venezolanen uit te zetten

De Verenigde Staten zetten honderden immigranten op het vliegtuig naar El Salvador, waar zij zonder proces in een gruwelijke gevangenis worden geïnterneerd. Trump gebruikt daarvoor de omstreden Alien Enemies Act, een wet uit 1798. Die was oorspronkelijk bedoeld om vijandelijke buitenlanders uit te zetten in tijden van oorlog, maar werd in de Eerste Wereldoorlog al...

Lees meer
De Nationale Dodenherdenking in 2014
De Nationale Dodenherdenking in 2014
Recensie

Herdenking van de Tweede Wereldoorlog is al tachtig jaar gevoelig

In 2001 opende Chris van der Heijden zijn ophefmakende boek Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog met de even briljante als provocatieve zinnen: ‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg, maar het verhaal maakte de oorlog nog erger’. Deze zinnen schoten me te binnen, al lezend...

Lees meer
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Onderzoek

Onderzoekscommissie wilde bewust niet weten hoe corrupt prins Bernhard daadwerkelijk was

De commissie die moest uitzoeken of prins Bernhard smeergeld aannam van Amerikaanse vliegtuigbouwbouwers, heeft haar werk niet goed gedaan. Dat concludeert historicus Philip Dröge in Historisch Nieuwsblad. Dröge baseert zich op het onlangs geopenbaarde archief van de toenmalige secretaris, Ad Geelhoed. De commissie had sterke aanwijzingen dat de prins nog corrupter was dan gedacht, maar...

Lees meer
Pius IX latere leeftijd
Pius IX latere leeftijd
Interview

Zieke paus Franciscus herinnert aan een paus die de macht verloor, maar zielen won

De wankele gezondheid van paus Franciscus is al wekenlang wereldnieuws. Waarom? Historicus Jeroen Koch vertelt hoe Franciscus’ verre voorganger paus Pius IX er in de negentiende eeuw in slaagde om van het Vaticaan een symbolisch en mythisch instituut te maken, in een tijd waarin de paus juist zijn wereldlijke macht verloor. Jeroen Koch, die samen...

Lees meer