Het was 1941 toen de Britse minister van Arbeid Ernest Bevin nadacht over een radicaal andere toekomst na de ellende van de oorlog: ‘Welk groter eerbetoon kunnen we brengen aan hen die nu lijden,’ schreef hij, ‘dan tegen hen te kunnen zeggen: “Deze keer is het echt niet tevergeefs”?’
Historicus Jorrit Steehouder haalt het citaat aan in zijn proefschrift Constructing Europe. Blueprints for a New Monetary Order, 1919-1950, waarop hij onlangs promoveerde aan de Universiteit Utrecht. Daarin laat hij zien hoezeer de grondleggers van de Europese samenwerking Bevins ideaal deelden. Dat was ingegeven door hoop op een vreedzamer en veiliger leven. Een deel van de grondleggers zat in die jaren in ballingschap in Londen, waar ze ideeën ontwikkelden om het onbeperkte kapitalisme en het nationalisme in te dammen, en zo het toekomstige Europa te behoeden voor de ellende van de crisisjaren en de oorlog. Die hoop werkte door in de naoorlogse stappen richting Europese samenwerking.
