Volkes Stimmen laat de mening van de ‘gewone DDR-burger’ zien. Siegfried Suckut heeft uit boze brieven aan de partijleiding een selectie van ruim 500 pagina’s gemaakt en voorzien van een inleiding.
Met deze brieven wil hij een mozaïek van de Oost-Duitse Alltag leggen. Dat is hem zeer goed gelukt.
De briefschrijvers klagen hartstochtelijk over thema’s zoals de Duitse eenheid, ongelijkheid tussen de bonzen en het volk, de levensvatbaarheid van het socialisme en vooral de miserabele toestand van de economie. Enkele voorbeelden: ‘Dit is geen koffie, maar rattengif’, en: ‘Die DDR ist der größte Scheißstaat auf der ganzen Erde.’ Kritische brieven waren anoniem, maar verontruste burgers en communisten ondertekenden juist vaak wel. De partijleiding kreeg geen van de brieven in dit boek ooit te zien.
Uit de brieven blijkt dat de Oost-Duitsers bleven hopen op de Duitse eenheid. Alle briefschrijvers waren het er roerend over eens dat de Oost-Duitse economie op instorten stond. Het Westen was en bleef – ondanks de stortvloed van propaganda – de maat aller dingen: ‘Sieht Ihr denn nicht den Unterschied zwischen den BRD und uns?’ Dat verschil zou de DDR in 1989 fataal worden.
Willem Melching is als Duitslandkenner verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
