Home Vluchten voor kozakken

Vluchten voor kozakken

  • Gepubliceerd op: 23 juni 2005
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Herman Amersfoort
  • 2 minuten leestijd

Er is een tijd geweest dat Napoleons veldtocht van 1812 behoorde tot de canon van de Nederlandse geschiedenis. De barre terugtocht uit Moskou had de nekslag toegediend aan de Grande Armée en het einde ingeluid van de heerschappij van de Franse keizer. En zo was in het uitgebrande Moskou de basis gelegd voor het herstel van de Nederlandse onafhankelijkheid. Hollandse pontonniers speelden nog een belangrijke rol in het drama van de terugtocht toen zij, staand in het ijskoude water van de Berezina, de brug bouwden waarover de restanten van het keizerlijke leger zich wisten te redden.


De Franse en Russische geschiedschrijving vertoonde hetzelfde beeld. In het Frankrijk van de negentiende eeuw werd 1812 inzet van een maatschappijbrede controverse tussen bewonderaars en tegenstanders van Napoleon. In Stalins Rusland deed de ‘Grote Vaderlandse Oorlog van 1812’ dienst als een generale repetitie voor de existentiële strijd tegen het fascisme.
Dat alles is niet meer. Wij leven niet meer in een cultuur van het grote verhaal, maar in die van de kleine verhalen. Een cultuur waarin een nostalgisch boek dat de twintigste eeuw reduceert tot De eeuw van mijn vader, een bestseller wordt. Sinds zo’n dertig jaar terug de individuele emotie de maat van alle dingen is geworden, hebben schrijvers en uitgevers goed begrepen dat historische boeken voor een breed publiek niet meer wetenschappelijke kennis moeten populariseren, maar de lezer de kans moeten geven zich te identificeren, liefst met gewone mensen.

En dus laat Adam Zamoyski zien hoe het was om soldaat in het leger van Napoleon te zijn, in het veldhospitaal te liggen, voedsel en warme kleren bij elkaar te scharrelen, een veldslag mee te maken, Moskou te zien branden, door de sneeuw te waden, te vluchten voor de kozakken enzovoort. Hij schrijft, met een veelheid aan citaten, geschiedenis met de techniek van de historische roman. Zijn boek is dan ook vooral een verhaal, dat bij elkaar wordt gehouden door de meesterlijke vertelling ervan. Het biedt geen visie op, laat staan een analyse van een van de grootste militaire debacles uit de westerse geschiedenis. En daarmee is het helemaal een boek van deze tijd.

Herman Amersfoort is hoogleraar militaire geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer
Jager met jachthonden
Jager met jachthonden
Beeldessay

Nederlanders maken zich al eeuwen druk over de jacht

Tijdens een jachtpartij schoten edelen van de Republiek onbelemmerd vele dieren. Eind achttiende eeuw kwam daar steeds meer verzet tegen. Maar niet uit dierenliefde. Het was een verslavend tijdverdrijf. Met een horde achter het wild aan stuiven of juist in je eentje dieren besluipen. Te paard, ondersteund door jachthonden of valken, schoten jagers ‘edel wild’,...

Lees meer