238 p. Bert Bakker, euro 19,95
Tussen 2001 en 2004 verscheen, in 1300 bladzijden, de driedelige serie ‘De geschiedenis van Indische Nederlanders’. Deel 1 was De oude Indische wereld 1500-1920 door Ulbe Bosma en Remco Raben; in het tweede deel behandelde Hans Meijer onder de titel In Indië geworteld de eerste helft van de twintigste eeuw; het laatste was De uittocht uit Indië 1945-1995 van de hand van Wim Willems. Het werd een goed geschreven geschiedenis met veel nieuwe onderzoeksgegevens en frisse interpretaties.
Nu is er dan een samenvattende studie, geschreven door drie van de vier auteurs – het ontbreken van Meijer wordt niet toegelicht. Ook dit boek is weer goed en met grote kennis van zaken geschreven. Het biedt uit de aard der zaak geen nieuws meer, maar dat zal de beoogde bredere lezerskring niet deren.
De auteurs hebben gekozen voor drie thematische delen. Het eerste behandelt de migraties achter ontstaan en verdwijnen van de aparte categorie Indische Nederlanders in Indië/Indonesië. Het tweede heeft als rode draad de politieke emancipatie en de moeizame, uiteindelijk onmogelijke relatie van deze groep tot het Indonesische nationalisme. Het laatste deel schetst de (post)koloniale breuklijnen van klasse, etniciteit en identiteit.
De voordelen van deze thematische indeling zijn duidelijk. De thema’s zijn prikkelend en bieden ruimte de historische lijnen langer door te trekken dan in de voorgaande delen mogelijk was. Daar staat tegenover dat er nogal wat overlap is tussen de drie delen. Zo wordt Jan Boon alias Tjalie Robinson alias Vincent Mathieu wel héél vaak opgevoerd, vaak in eenzelfde context. Meer onderlinge afstemming van de auteurs, die kennelijk ieder een deel voor hun rekening namen, en/of een strengere redactie zou goed zijn geweest.
Een andere puntje van kritiek betreft het illustratiemateriaal. De tientallen foto’s zijn prachtig, de onderschriften summier maar in de regel duidelijk. Op geen enkele manier functioneren zij echter expliciet in samenhang met de tekst. Het heeft er nu de schijn van alsof auteurs en illustratieredacteur naast in plaats van mét elkaar hebben gewerkt.
Overigens – het zal duidelijk zijn – vooral lof voor De geschiedenis van Indische Nederlanders.
Gert Oostindie is directeur van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde te Leiden en hoogleraar aan de Universiteit Utrecht.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
