Japan en de Verenigde Staten ondertekenden vijftig jaar geleden een veiligheidsverdrag. De Amerikanen willen dit vieren, maar de Japanse premier Yukio Hatoyama zaagt aan de poten van de overeenkomst. Volgens hem wegen de baten niet op tegen de kosten voor zijn land.
De ondertekening van het Verdrag van Wederzijdse Samenwerking en Veiligheid op 19 januari 1960 ging in Japan al gepaard met massademonstraties. Het verdrag verplichtte de Verenigde Staten om Japan te verdedigen bij calamiteiten. Om aan deze verplichting te kunnen voldoen kregen de Amerikanen het recht om op Japans grondgebied militaire bases te onderhouden. Volgens de demonstranten werd zo de feitelijke bezetting van hun land door de 290.000 Amerikaanse manschappen die er na de Japanse capitulatie in augustus 1945 waren gestationeerd in stand gehouden. Ook bleef de zuidelijke eilandengroep Okinawa onder Amerikaans beheer. Pas nadat een teruggave van Okinawa in het vooruitzicht was gesteld, keerde op straat de rust terug.
De relatie met de Amerikanen kost Japan veel geld. Uit ‘consideratie’ draagt de regering in Tokyo sinds 1978 een deel van de kosten van de Amerikaanse stationering: 1,5 miljard euro per jaar. En hoewel het aantal Amerikaanse troepen in Japan drastisch is teruggebracht – tot momenteel 33.000 manschappen – zorgen zij met name op Okinawa voor veel onrust, ergernis en lawaai.
Bovendien dienen de Amerikaanse bases niet primair Japanse belangen, maar vormen ze ‘de basis voor Amerika’s strategische macht in het Verre Oosten’, aldus de Amerikaanse legerleiding. Of, in de woorden van president Obama: ‘Ze beschermen de welvaart en veiligheid in de Aziatische regio.’
Daar zet de regering van Hatoyama echter vraagtekens bij. In hoeverre bevordert – of belemmert – de aanwezigheid van Amerikaanse troepen de regionale veiligheid? En, minstens zo belangrijk: zijn Japans handelsbelangen ermee gediend?
Hatoyama heeft een duidelijk antwoord: volgens hem zijn de spelregels uit de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw verouderd. Anno 2010 beschikt Japan zelf – op aandringen van de Verenigde Staten – over een klein, maar fijn leger. Voor zijn veiligheid en welvaart is Japan gebaat bij meer regionale samenwerking en minder Amerikaanse bemoeienis.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
