Home Toekomstvoorspellingen

Toekomstvoorspellingen

  • Gepubliceerd op: 18 juni 2009
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Maarten van Rossem
  • 2 minuten leestijd

Wie als historicus meewerkt aan radio- en televisieprogramma’s merkt al snel dat programmamakers helemaal niet geïnteresseerd zijn in het verleden. Het gaat ze om de toekomst. Ze willen niet weten hoe de Amerikaanse voorverkiezingen zijn ontstaan, ze willen weten wie aanstaande november de verkiezingen gaat winnen. Daarom deze maand een betrouwbare voorspelling van de veranderende machtsrelaties in de loop van deze eeuw. Daartoe is het eerst noodzakelijk een eeuw terug te gaan in de geschiedenis.

In 1904 was Engeland de enige echte wereldmogendheid, in het bezit van een imperium waarin volgens zeggen de zon nooit onderging. De bijzondere positie van Engeland was eigenaardig, omdat het een relatief klein land was met een niet al te omvangrijke bevolking. Zijn eminente positie had Engeland vooral te danken aan het feit dat de Industriële Revolutie daar in de late achttiende eeuw begonnen was. In 1904 had Engeland die voorsprong al praktisch volledig verloren aan Duitsland en de Verenigde Staten. Niemand realiseerde zich op dat moment echter dat Engeland was begonnen aan een proces van machtsverval dat bijna een eeuw zou duren.

Wat waren de oorzaken van dat machtsverval? In de eerste plaats de beperkte demografische basis van Engeland. Als Engeland in 1904 250 miljoen inwoners had gehad, zou de situatie er heel anders hebben uitgezien. In de tweede plaats het onvermijdelijke verlies van de technologische voorsprong. In de derde plaats het verlies van het indrukwekkende imperium.

In 2004 zijn de Verenigde Staten de onaantastbare nummer één van de wereld, zowel in militair, economisch als cultureel opzicht. De Amerikaanse neoconservatieven spreken zelfs van een ‘New American Empire’. Toch is het waarschijnlijk dat we al enige tijd begonnen zijn aan de nadagen van de Amerikaanse macht. De Verenigde Staten hebben weliswaar een grote en snelgroeiende bevolking, maar in vergelijking met India en China is hun demografisch potentieel beperkt.

Wat de neoconservatieven ook mogen denken van het New American Empire, de tijd van imperia is allang voorbij. Amerika heeft al moeite met de tijdelijke bezetting van Irak. Aan het eind van deze eeuw zal het economisch zwaartepunt van de wereld zijn verschoven naar Oost-Azië. De Verenigde Staten zullen tegen die tijd nog steeds beschikken over een aanzienlijk machtspotentieel, maar ze zullen niet langer de onaantastbare nummer één zijn.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer