Home Tijdschrift: GRONIEK

Tijdschrift: GRONIEK

  • Gepubliceerd op: 23 augustus 2004
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Wim Berkelaar
  • 2 minuten leestijd

Dertig jaar geleden publiceerde columnist J.L. Heldring in het VVD-blad Liberaal Reveil zijn geruchtmakende opstel ‘Lof van het conservatisme’. Een keurig pleidooi voor geleidelijkheid in de politiek, die volgens Heldring niet revolutionair maar hooguit reformistisch zou moeten zijn. Het gehuil was niet van de lucht. Je kon nog beter zelfmoord plegen dan zeggen conservatief te zijn. Wat is er in dertig jaar tijd veel veranderd. Tegenwoordig gaan veel zichzelf respecterende intellectuelen prat op het predikaat ‘conservatief’. Een krant als Trouw, vroeger hét bolwerk van linkse christenen die zeker wisten dat Jezus van Nazareth ook tegen kruisraketten was, trakteert zijn lezers nu vrijwel wekelijks op opgewonden artikelen over de nieuwste rage.


        Hoe conservatief zijn die nieuwe conservatieven eigenlijk? Daarover schrijft filosoof Hans Achterhuis een verhelderend artikel in het Groningse historisch tijdschrift Groniek (2004/164), dat een voortreffelijk themanummer heeft gewijd aan deze mode. Achterhuis gaat in op het Conservatief manifest van Bart Jan Spruyt, dat eind vorig jaar verscheen. Spruyt hield een radicaal pleidooi voor een terugtredende overheid en terugdringing van sociale voorzieningen. Achterhuis analyseert in zijn artikel wat er mis is aan de nieuwe conservatieven. Ze vallen in dezelfde valkuil als idealisten van de jaren zestig.

      Ook de nieuwe conservatieven prediken een radicale breuk met het verleden. Een ‘conservatieve breuk’ misschien, maar in elk geval een breuk. En dat druist nu juist in tegen het conservatisme zoals aartsvader Edmund Burke dat in de achttiende eeuw bedoelde: een breuk met het verleden zou juist moeten worden vermeden. Het verleden dient te worden gekoesterd en waar nodig voorzichtig te worden bekritiseerd, zodat veranderingen geleidelijk kunnen worden doorgevoerd. 

            Achterhuis ontmaskert de conservatieve revolutionairen van onze tijd uitstekend. Er is slechts één zwak punt in zijn betoog. Hij schrijft dat de jaren zestig veel minder eendimensionaal waren dan de nieuwe conservatieven die jaren voorstellen. Die zouden de jaren zestig met de radicalere jaren zeventig verwarren. Daarin heeft hij gelijk, maar in zijn verdere betoog gooit Achterhuis de speelse jaren zestig toch zelf ook weer op één hoop met de dogmatische jaren zeventig.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer