Het vernieuwde gebouw van het Stedelijk Museum Alkmaar, dat onlangs in gebruik is genomen, oogt ambtelijk en functioneel. Meer een plek waar rijbewijzen worden verstrekt dan waar de rijke historie van een van Hollands mooiste steden wordt getoond. De expositieruimte is een betonnen kelder. Maar wat daar te zien is, maakt alles goed.
De semipermanente tentoonstelling Victorie! bevat alle ingrediënten die een geslaagde geschiedenisexpositie nodig heeft: een spannend verhaal, een aantrekkelijke vormgeving en een goede mix van tekst, beeld en geluid.
Victorie! gaat over het beleg van Alkmaar aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog. De stad was in 1573 in handen gekomen van de Geuzen en de Spaanse koning Filip II stuurde zijn ‘ijzeren hertog’ Alva om hun een lesje te leren. Langer dan een maand belegerden de Spanjaarden de Alkmaarders, voor wie de toestand hopeloos leek.
Maar de stedelingen hielden stand en op 8 oktober liet Alva de aftocht blazen. De overwinning was een opsteker voor Willem van Oranje en zijn aanhangers, die tot dan toe voornamelijk nederlagen hadden geleden. Vandaar het gezegde ‘Van Alkmaar de victorie’.
Het is een heldhaftig verhaal, dat ook moderne Nederlanders graag horen. Chauvinisme kan de makers van de tentoonstelling niet worden ontzegd. Maar gelukkig hebben zij oog voor nuances. Zo leren we als bezoekers dat de meerderheid van de Alkmaarders het katholieke geloof aanhing en helemaal niet blij was met de Geuzen. Zij waren de stad binnengekomen door ’s nachts de poort open te breken – al beweerden kwade tongen dat stadspensionaris Nanning van Foreest hen had binnengelaten.
Van Foreest heeft een dagboek bijgehouden, dat de rode draad van de tentoonstelling vormt. Om de paar meter spreekt hij, gespeeld door een acteur, ons toe vanaf een beeldscherm. Ook gewone (verzonnen) hoofdrolspelers stellen zich op deze manier aan ons voor. Zo maken we kennis met de Spaanse soldaat Juan en de bloedfanatieke protestantse Cornelia, die het liefst zelf met een hellebaard op de borstwering zou staan. Een minpuntje is dat de bezoeker lang in de waan wordt gelaten dat vrouwen hebben meegevochten. Deze mythe wordt pas aan het eind – en dan nog slechts terloops – doorgeprikt.
De makers van Victorie! laten zien dat je heel goed met eigentijdse middelen een ‘ouderwets’ geschiedverhaal kunt vertellen. Ze zijn zo creatief geweest met animaties en projecties dat nauwelijks opvalt hoe weinig authentieke objecten er eigenlijk zijn. Er is één nadeel aan deze aanpak. Doordat veel video’s worden gestart door een bewegingssensor, hoeven er maar een paar bezoekers rond te lopen of er ontstaat een kakofonie.
Daarentegen heerst er een serene rust op de tweede permanente afdeling van het Stedelijk Museum: De Gouden Eeuw van Alkmaar. Hier zijn alleen originele voorwerpen te zien, zoals meubels, oosterse serviezen, pronkglazen en schilderijen. Het schilderwerk is van topkwaliteit. Let u vooral op de fijne trekken van het gerestaureerde vrouwsportret van Nicolaes Eliasz Pickenoy en op de aandoenlijke Heilige Familie van Gerard van Honthorst.
Het vernieuwde Stedelijk Museum Alkmaar is als een lelijke oester met in zijn binnenste een parel.
Victorie!/De Gouden Eeuw van Alkmaar
Stedelijk Museum Alkmaar
Tot en met 8 oktober 2030. Open: di-zo, 10-17 uur. Info: 072-548 97 89 of www.stedelijkmuseumalkmaar.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
