Meer dan een jaar moest het publiek wachten op de opening van het nieuwe Fries Museum, maar op 13 september was het zover. Het splinternieuwe gebouw is prettig en licht, gebouwd dankzij een legaat van 18 miljoen van de Friese architect Abe Bonnema.
Momenteel zijn er vier grote exposities: de hoofdtentoonstelling Ferhaal fan FryslânOud Geld, over de Friese upper class in de Gouden Eeuw; Horizonnen, met moderne kunst; en het Fries Verzetsmuseum. Daarnaast zijn er tal van kleine tentoonstellingen met ‘installaties’, amateurkunst, design, strips en foto’s.
De opstelling van Ferhaal fan Fryslân is uitnodigend. Objecten en schilderijen staan informeel uitgestald, omgeven door wanden met panorama’s van typisch Friese landschappen. Het museum beheert een mooie collectie. Flonkerende fibula’s uit de zevende eeuw, een gouden Viking-ring, tal van schilderijen, klompen van een slikwerker – alles staat door elkaar heen.
‘De voorwerpen vertellen verhalen, en die werken als een caleidoscoop. Je ziet en ontdekt allemaal iets anders,’ zo schrijven de tentoonstellingsmakers. Zo maken ze zich er wat gemakkelijk van af, want de gedachte achter de thematische indeling van Ferhaal fan Fryslân blijft onduidelijk.
Jammer dat er bij de objecten geen toelichting staat. Wel een nummer, en dat correspondeert met een toelichting in de lijvige catalogus die in de zaal ligt. Die is duidelijk voor een 12-jarig publiek geschreven, met zinnen als ‘Echt dol op de Spaanse koning zijn de Friezen niet’, wanneer naar de Opstand wordt verwezen. En waarom ook daar niet per object een verheldering van wat je precies ziet?
De volgende zaal heet ‘De Dijk’, en gaat over Friesland en zijn historie met water. Interessant is dat Leeuwarden vroeger aan zee lag, de Middelzee. De inpoldering, nodig om het land te beschermen, was een enorme klus. In 1505 werd een veertien kilometer lange, kaarsrechte dijk opgeleverd.
Het Fries Verzetsmuseum is eigenlijk een apart museum, ondergebracht in het Fries Museum, met een mooi verzorgde expositie. En natuurlijk mag Mata Hari niet ontbreken. Haar weliswaar bekende, maar nog altijd fascinerende leven krijgt echter weinig toelichting. We zullen tot 2017 moeten wachten om te weten of ze echt een Duitse spionne was, want dan pas gaan de archieven van de Franse geheime dienst open.
Op de tweede etage is de expositie Oud Geld. Ons kent ons in de Gouden Eeuw de moeite waard. Jort Kelder laat de bezoeker kennismaken met vijf personages, wier carrières worden gevolgd. De tentoonstelling heeft een originele invalshoek en is mooi vormgegeven. In de laatste zaal staan telkens een zeventiende-eeuws en een huidig statussymbool naast elkaar in één vitrine. Rijkversierde muiltjes naast hooggehakte, loeidure schoenen van nu, een handtas voor de welgestelde zeventiende-eeuwse man naast een tasje van Hermès.
Het nieuwe Fries Museum is beslist de reis naar Leeuwarden waard. Vreemd alleen dat het museum ervan uitgaat dat iedereen Fries spreekt. Toiletten vind je er niet, wel een húske. Dat chauvinisme wordt storender bij de audiotoelichtingen op een flatscreen. Bijvoorbeeld over een Romeins schrijfplankje uit het jaar 29. Deze uitleg is alleen voor de Friezen.
Gelukkig komt er ook een Nederlandssprekende conservator aan het woord. ‘We hebben een veer moeten laten,’ zegt hij. De tekst op het schrijfplankje bleek bij nader onderzoek namelijk niet over de verkoop van een koe te gaan, maar om een schuld tussen een slaaf en zijn schuldenaar. Een Bataaf welteverstaan, geen Fries. De conservator verbijt zijn teleurstelling: ‘Je laat iets, je krijgt er iets voor terug.’
Het Fries Museum lijkt nog niet helemaal klaar om Leeuwardens titel ‘Culturele Hoofdstad van Europa 2018’ te verdedigen. Maar dat is pas in 2018.
- Annemarie Lavèn
Dit artikel is exclusief voor abonnees
