Sinds wanneer mogen we in Nederland stemmen? En waarom? Waardoor ontstonden politieke partijen? Het zijn belangrijke vragen die de expositie Stemmen! in het Haags Historisch Museum aansnijdt.
Het museumpand is statig en kijkt uit over de Hofvijver, tientallen meters narcissen en een beeld van ‘zoon Jantje’. De expositie is ondergebracht in een klein zaaltje onderin. Het ruikt er naar nieuw hout. Dat komt door de negen stemhokjes die samen de expositie vormen. De wanden ervan zijn beplakt met foto’s en tekst. Elk hokje behandelt een bepaalde periode. De eerste gaat over Willem 1, de tweede over Thorbeckes grondwet, en zo verder via de Tweede Wereldoorlog en ‘Paars’ tot nu.
De tentoonstelling ademt de sobere sfeer van Drees. Naast veel tekst bevat elk stemhokje een of meer voorwerpen. Bij ‘wederopbouw’ staat het theekopje van Willem Drees, met een mariakaakje. In het hokje over het ontstaan van politieke partijen ligt een pakje kauwgom met daarop de tekst ‘D66, een frisse smaak’. Op de achtergrond hoor je Wilhelmina – via een koptelefoon die wel erg hard staat – die haar onderdanen in bezet Nederland toespreekt: ‘Het verheugt mij…’
Middelbare scholieren zijn de doelgroep. Dat zie je aan stickers met ‘Canon’ en aan de kartonnen dozen vol vragenlijsten. Daarop staan opdrachten als: ‘Noem twee belangrijke veranderingen uit de grondwet van 1848.’ Hier niets interactiefs of hips. Alles is rechttoe, rechtaan leerzaam.
Als je zo met zevenmijlslaarzen door de Nederlandse politieke geschiedenis beent, valt een constante op. Terwijl elites elkaar de macht betwisten, worden ‘buitengeslotenen’ met regelmaat woedend. In 1848 braken in Europa in verschillende landen opstanden uit, wat de aanleiding was tot de grondwet van Thorbecke. Foto’s op de expositie tonen demonstraties voor algemeen kiesrecht uit het begin van de twintigste eeuw. Ook bij de komende verkiezingen, waarvan affiches hangen op de expositie, zal onvrede onder ‘buitenstaanders’ een grote rol spelen, twee eeuwen voortschrijdende democratisering ten spijt.
Niet dat deze drama’s en conflicten breed worden uitgemeten – alleen die van de Tweede Wereldoorlog enigszins. Toch is het nogal wat: elites die besloten het volk en vrouwen te laten delen in de macht, gramstorige buitenstaanders die om de zoveel jaar alles overhoop kunnen gooien. Het is jammer dat de expositie de hamvraag – ‘Wat was ervoor nodig om het zover te laten komen, en had dat het gewenste effect?’ – niet uitgebreider behandelt. Daarbij is het ook jammer dat alleen Nederland aan bod komt. Democratisering voltrok zich immers net zo goed in de landen om ons heen.
Een aardige, maar erg rustige kleine tentoonstelling al met al, vooral geschikt om naartoe te gaan in combinatie met een andere activiteit, zoals een bezoek aan de Tweede Kamer. Van museum naar het Binnenhof is het zo’n honderd meter lopen, langs de eeuwenoude Hofvijver met kalme zwanen.
Allemaal naar het stemlokaal! Twee eeuwen politiek en democratie. Tot 31 december 2011, Haags Historisch Museum, Korte Vijverberg 7, Den Haag. Open: di-vr 10-17 uur, za & zo 12-17 uur. Info 070-36 46 940 of www.haagshistorischmuseum.nl.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
