Stelling januari: ‘Europa moet een betere relatie met Cuba aanknopen’
Anton van Hooff
‘Daar ben ik het van harte mee eens. Nederland, en de West-Europese landen in het algemeen, hebben veel te lang aan de leiband van de Verenigde Staten gelopen. Ze hebben het Amerikaanse embargo van Cuba eenvoudigweg nagevolgd. De huidige toenadering tot Cuba zie ik daarom als een belangrijke omslag naar een meer onafhankelijke Europese buitenlandse politiek.
Een betere verhouding met Cuba is ook van belang voor de toekomst van de Rijksdelen in de Cariben. Het ligt voor de hand dat de Caribische eilanden op zoek zullen gaan naar nieuwe vormen van regionale samenwerking, op politiek en economisch gebied. Gelet op de omvang van Cuba, en de relatief goede scholing van de Cubaanse bevolking, zal Cuba zich gaan opwerpen als natuurlijke leider van zo’n samenwerkingsverband.
Maar de toenadering tot Cuba is ook vanuit historisch oogpunt van belang. De Cubaanse revolutie van 1959, die zonder de bemoeienis van buitenlandse machten tot stand is gekomen, is en blijft een bijzonder fenomeen. Ooit kon ze dan ook in Nederland op grote belangstelling en sympathie rekenen: denk aan Harry Mulisch en zijn bewieroking van de Cubaanse revolutie en de nog altijd voortlevende bewondering van Che Guevara. Die historische gebeurtenis verdient wel een zekere rehabilitatie.’
Ruth Oldenziel
‘Het is een verstandige zet van Timmermans om het voortouw te nemen in de verbetering van de betrekkingen tussen Cuba en de EU. Daarmee treedt Nederland in het spoor van Spanje, dat traditioneel van alle West-Europese landen de beste betrekkingen met Cuba onderhoudt. Toen Cuba na het wegvallen van de financiële steun van de Sovjet-Unie inzette op grootschalig toerisme, was het ook oud-kolonisator Spanje dat zich – samen met Canada – ontpopte tot belangrijkste investeerder.
Tijdens de eerste helft van deze eeuw was Cuba nog een lustoord voor Amerikaanse toeristen. Vooral ten tijde van de Amerikaanse Drooglegging groeide de aantrekkingskracht van het eiland met zijn rijke alcoholcultuur. In de jaren vijftig kwam het bekend te staan als “Latin Las Vegas”. Het was mede dit hedonisme waar Castro tijdens de Cubaanse Revolutie tegen ageerde.
De financiële belangen in een post-communistisch Cuba reiken echter verder dan de toerismesector. Er zijn olieconcessies te vergeven, en bij de haven van Mariel wordt momenteel een belastingvrije Speciale Economische Zone opgetrokken. Je ziet daarom allerlei landen, zoals Brazilië, Singapore en Rusland, als het ware voorsorteren voor een Cuba zonder Fidel Castro. Trouwens: ook Obama zal blij zijn met de beweging in de EU, omdat dit een meer openlijke koerswijziging voor Amerika gemakkelijker maakt.’
James Kennedy
‘Ik geloof dat er nog onvoldoende aanleiding is om af te wijken van het huidige Brusselse mensenrechtenbeleid ten aanzien van Cuba. In 1996 heeft de EU de diplomatieke betrekkingen met Cuba op een lager niveau gebracht, om zo politieke en humanitaire hervormingen af te dwingen. Dat initiatief is weinig succesvol geweest, maar dat wil niet zeggen dat een normalisering van de verhoudingen wél succesvol zal zijn.
Er is een opvallende historische overeenkomst tussen het optreden van Timmermans en de voormalige PvdA-politicus Jan Pronk. Die liep in de jaren zeventig als minister van Ontwikkelingssamenwerking ook uit de pas met zijn Europese collega’s. Pronk schonk toen een miljoen gulden aan Cuba, vanuit de overtuiging dat het Westen opkomende Derde Wereld-landen diende te steunen in hun zoektocht naar alternatieve economische ontwikkelingsmodellen.
Ook de sociaal-democraat Timmermans lijkt oprecht te geloven in de rechtvaardigheid van zijn opstelling. In zijn visie bevorder je mensenrechten juist door de dialoog níet af te breken, maar deze in stand te houden – tegelijk met de handelsbetrekkingen. In het Nederlandse geval betreft dat laatste onze afhankelijkheid van de Cubaanse nikkel-export. Maar het lijkt mij onverstandig een gezamenlijk mensenrechtenbeleid te ondergraven, enkel op grond van hoopvolle speculaties.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
