STELLING: Noord-Korea

Anton van Hooff
‘Volgens mij kun je geen staten voor het Internationaal Strafhof dagen, maar enkel individuele staatslieden. In het geval van de Noord-Koreaanse leiders heeft dat geen enkele zin. Die komen toch niet. Zoals het ook geen zin heeft Bush en Blair voor het Strafhof te dagen. Ook al hebben die in Irak een smerige oorlog gevoerd, op basis van leugens en zonder enig volkenrechtelijk mandaat.
Sommige staten zijn gewoon te machtig; hun leiders kun je niet aanpakken. Dreig je daar toch mee, terwijl je weet dat een aanklacht geen schijn van kans heeft, dan breng je het aanzien van het Internationaal Strafhof alleen maar onnodig schade toe. Dat is een slecht idee, want dit instituut kan wel degelijk helpen een echte internationale rechtsorde op te bouwen. Maar dat is een langzaam proces.
Het Strafhof is een relatief nieuw verschijnsel. Nog niet zo lang geleden werden staatslieden geacht onschendbaar te zijn. Mede door de veroordelingen van Afrikaanse en Servische politici in de afgelopen decennia wordt daar nu anders tegenaan gekeken. Politici staan niet langer boven de wet. Dat is een stap in de goede richting, ook al is het voor het rechtsgevoel onbevredigend dat alleen minder machtige regimes iets te vrezen hebben.’
 
Ruth Oldenziel
‘Het lijkt me absoluut zinvol dit regime voor het Strafhof te dagen. Of dat ook gaat lukken blijft natuurlijk de vraag. Bondgenoot China kan er met een veto in de Veiligheidsraad een stokje voor steken. Maar zeker is dat niet: de relatie tussen de Noord-Koreaanse en de Chinese leiders is niet optimaal.
Het is ook hoopvol dat leden van het Noord-Koreaanse regime onlangs de moeite hebben genomen naar een vergadering van de VN in New York te komen om beschuldigingen te weerleggen. Ze hadden ook gewoon kunnen wegblijven. Daaruit kun je afleiden dat de Noord-Koreaanse leiders zenuwachtig zijn geworden. Het Noord-Koreaanse systeem steunt in belangrijke mate op persoonsverheerlijking. Een aanklacht die zich niet richt op de mensenrechten in het algemeen, maar op de aansprakelijkheid van individuele personen, treft dat systeem in het hart.
Sinds het Strafhof in 2002 is opgericht zijn al meerdere zittende politici gedaagd. Het kan dus wel. Maar ook als het niet lukt om voor het eerst een zittend staatshoofd daadwerkelijk te veroordelen, dan nog zou het een goede voorbereiding vormen op de periode na de val van dit regime. Er is dan in elk geval een begin gemaakt met het uitgebreide vooronderzoek dat nodig is om bewijs te vergaren.’
 
James Kennedy
‘Ik heb hier gemengde gevoelens over. Nergens worden de mensenrechten op zo’n grootschalige en barbaarse wijze geschonden als in de Democratische Volksrepubliek Korea. Het Noord-Koreaanse regime zou boven aan elke lijst van te vervolgen regimes moeten staan. Maar we moeten ook onderkennen dat, zolang dit regime aan de macht is, het nooit met het Hof zal meewerken.
Een dergelijke situatie hebben we eerder meegemaakt met de leiders van – toen nog – Soedan. De huidige Noord-Soedanese president Omar al-Bashir werd in 2009 met zes medestanders door het Hof aangeklaagd voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid in de regio Darfoer. Maar die aanklacht heeft niets opgeleverd, omdat al-Bashir nog altijd vast in het zadel zit.
Je kunt dergelijke politiek leiders niet met een arrestatiebevel in de hand naar Den Haag slepen. Daarom moet je je afvragen of een stevige veroordeling van het regime niet vooral de machteloosheid van het Hof benadrukt, zodat de internationale rechtsorde juist wordt ondermijnd. Tegelijkertijd gaat het hier om het schaakbord van de internationale politiek. Waarschijnlijk speelt de wens druk te zetten op Noord-Korea om af te zien van zijn nucleaire wapenarsenaal op de achtergrond een even belangrijke rol als de zorg om mensenrechten.’