Anton van Hooff:
‘Het Franse ingrijpen in Mali is een vorm van neokolonialisme. Waarom zou het anders juist Frankrijk zijn dat militair intervenieert in zijn voormalige kolonie? Er is geen sprake van een collectieve actie van de internationale gemeenschap. En de hulp die andere Afrikaanse naties hebben toegezegd schiet ook niet erg op.
Ik geloof niet dat het huidige Frankrijk, vanwege zijn koloniale geschiedenis in West-Afrika, een speciale, morele verantwoordelijkheid heeft voor de moderne staten in deze regio. Een dergelijke redenering maakt iedere voormalige kolonisator tot gevangene van het eigen verleden.
Het is paternalistisch en gevaarlijk, omdat je zo eerder geneigd bent sentimenten een rol te laten spelen in de politieke besluitvorming. Ook in de beslissing van Hollande zien we een mengeling van puur Frans eigenbelang en sentimentele gevoelens ten aanzien van francofoon Afrika.
Ik hou mijn hart dan ook vast wat de afloop betreft. Oorlogen zijn per definitie onvoorspelbaar. Je ziet nu al dat Frankrijk de militaire middelen verhoogt, en de uitwaaiering van het conflict naar de rest van de regio. Nu staan de Malinezen nog met Franse vlaggetjes te zwaaien, maar zal dat zo blijven? De geschiedenis biedt meer dan genoeg voorbeelden van enthousiast onthaalde “bevrijders” die al snel werden beschouwd als het tegendeel.’
Ruth Oldenziel:
‘Vanuit moreel oogpunt is ingrijpen zeker legitiem. Er zijn meer dan 200.000 Malinezen uit het noorden gevlucht en vrouwen worden er verkracht. Dat neemt niet weg dat je Frankrijks interventie ook als een neokoloniale oorlog kunt zien. Want waarom wil juist Frankrijk juist in Mali interveniëren? Wat dat betreft heeft Frankrijk de schijn tegen.
Het heeft er veel van weg dat Frankrijk niet alleen de rechtsstaat in Mali wil repareren, maar ook zijn economische belangen in de regio wil veiligstellen. Die vloeien voort uit de specifieke energieproblematiek van Frankrijk. Anders dan bijvoorbeeld de Verenigde Staten, die altijd sterk afhankelijk zijn geweest van olie voor hun energiebehoeftes, draait Frankrijk voornamelijk op kernenergie. Het land is momenteel voor 70 procent afhankelijk van kerncentrales. En die hebben uranium nodig.
Mali is een van de grootste uraniumproducenten ter wereld. Daar ligt dus een duidelijk Frans economisch en strategisch belang. De jihadisten hebben dat thema ook opgepikt door bij wijze van represaille in Algerije een westerse installatie voor gaswinning aan te vallen.
Natuurlijk doet Hollande er alles aan om de interventie niet in verband te laten brengen met de neokoloniale avonturen van voorgangers als Chirac en Mitterrand. Maar de historische continuïteit in de bemoeienis van Frankrijk met Noordwest-Afrika is overduidelijk.’
James Kennedy:
‘In dit geval vind ik het gerechtvaardigd. Maar dat betekent niet dat ik het Franse optreden in Afrika in het algemeen goedkeur. Dat is veel dubieuzer van aard. Frankrijk heeft altijd een dikke vinger in de pap gehouden in zijn voormalige Afrikaanse kolonies. Het veiligstellen van de eigen belangen – de handel, de toevoer van grondstoffen en sinds de jaren negentig de bestrijding van het jihadisme – heeft daarbij altijd vooropgestaan.
Vanaf de jaren zestig is Frankrijk altijd ook bereid geweest militair in te grijpen wanneer de eigen belangen dat vereisten. In landen als Tsjaad en de Centraal-Afrikaanse Republiek steunde het de politiek leiders die de Franse belangen verdedigden. Maar Frankrijk was ook actief in landen die het nooit zelf heeft gekoloniseerd. Zo steunde het land de Zaïrese president Mobutu en de Hutu-militairen in Rwanda vóór de genocide van 1994.
De Franse bemoeienis met Afrika heeft echter ook positieve kanten. Zo heeft Frankrijk actief deelgenomen aan verschillende vredesoperaties in Afrika, zoals recent in Ivoorkust. Van de huidige operatie in Mali zou je vanuit humanitair oogpunt zelfs kunnen zeggen dat die rijkelijk laat op gang is gekomen. Dat ook hier Frankrijks eigen veiligheid en de Franse strijd tegen het terrorisme vooropstaan, doet daar in mijn ogen niets aan af.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
