James Kennedy
Hoogleraar Nederlandse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam
‘Binnen het kader van de katholieke rechtstradities is deze weigering geoorloofd. Canone 915 van het katholiek Wetboek van Canoniek Recht, het Codex Iuris Canonici uit 1983, stelt heel expliciet dat kerkgangers mogen worden geweerd van de heilige communie als zij “halsstarrig vasthouden aan een zonde die bekend is”. Ofwel: als zij geen enkel teken van inkeer of berouw tonen.
Maar een expliciete lijst van zonden waarbij de priester tot uitsluiting móet overgaan, is er niet. In de afgelopen eeuw zijn er wel individuele bepalingen door de leiding van de katholieke kerk afgekondigd, waarbij een groep gelovigen van de eucharistie werd uitgesloten. In de jaren veertig waren dat leden van de communistische partij; in de jaren tachtig werd een specifiek communieverbod ingesteld voor leden van de vrijmetselarij.
In de praktijk hebben lokale vertegenwoordigers van de kerk een relatief grote handelingsvrijheid in de toepassing van de kerkelijke regels. Algemeen wordt erkend dat een priester beter eerst het gesprek met een zondaar kan aangaan dan direct tot diens uitsluiting te besluiten. Pluriforme uitkomsten naar plaats en tijd maken dan ook evenzeer deel uit van de katholieke traditie. Vandaar dat de ene parochie zich ten aanzien van homoseksualiteit conservatiever opstelt dan de andere.’
Anton van Hooff
Voormalig hoofddocent klassieke geschiedenis aan de Universiteit van Nijmegen
‘Het valt me op dat de rituelen van de katholieke kerk altijd een grote bekoring hebben gehad voor homoseksuelen. Ik denk dan bijvoorbeeld aan Gerard Reve. Sommige homoseksuelen worden duidelijk aangetrokken door de theatrale aspecten van de katholieke mis. Dan kun je vervolgens niet op hoge toon gaan eisen dat de kerk zijn traditionele gedragsregels verandert.
Het christendom heeft vanaf het moment van zijn ontstaan, binnen het Romeinse Rijk – waarin de herenliefde werd geaccepteerd zolang er maar sprake was van een duidelijke machtsrelatie –, seks tussen gelijke geslachten verworpen. Een club als de katholieke kerk heeft ook nu nog het volste recht om de eigen gedragsregels op te stellen. Net zoals een voetbalclub het recht heeft een lid te schorsen wanneer deze zich, volgens de reglementen van de club, misdraagt. Zolang er geen mensenrechten worden geschonden is er niets aan de hand.
Het is dan ook heel iets anders wanneer een christelijke partij als de SGP vrouwen verbiedt bestuursfuncties uit te oefenen. Het bekleden van een politiek ambt is namelijk een algemeen recht dat expliciet wordt genoemd in de Nederlandse wet. Daar kun je niet aan tornen. Er staat echter nergens in de wet dat iedereen het recht heeft een hostie te ontvangen.’
Ruth Oldenziel
Amerika-deskundige en hoogleraar aan de Technische Universiteit van Eindhoven
‘De Kerk heeft zich op gezette tijden beroepen op de bijbel als het ging om homoseksuelen het recht op de communie te ontnemen. Maar in de praktijk geeft de relatie tussen de katholieke kerk en homo’s een veel wisselender beeld. Officieel hebben homohuwelijken bijvoorbeeld nooit bestaan. Toch ging de kerk bij tijd en wijle behoorlijk soepel om met mannenliefde, zolang die maar niet te expliciet was.
Er is vrijwel altijd een verbod geweest op sodomie, onder verwijzing naar een aantal Bijbelteksten, maar als het over samenzijn en liefde tussen mannen ging was de kerk behoorlijk open. Op Cambridge University staat een monument uit de vroeg zeventiende eeuw ter nagedachtenis aan zo’n huwelijk prominent midden in de kapel van Gonville & Caius met tekst en uitleg; juist in de gescheiden werelden van mannen en vrouwen was dit niet uitzonderlijk.
De negentiende-eeuwse homo-emancipatie die zich graag met de Griekse oudheid afficheerde maakte een heftige tegenreactie los, waardoor homoseksualiteit in het verdomhoekje van ziekte, misdaad en goddeloosheid belandde. Uiteindelijk is het Bossche incident een achterhoedegevecht van de kerk. Het meest opmerkelijke is niet de weigering van de communie, maar de mondigheid en expliciete stellingname van de kerkgangers.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
