‘De laatste keer dat het Nederlandse leger iets voorstelde en internationaal aanzien vergaarde was in 1600, onder Maurits, tijdens de Slag bij Nieuwpoort. We hebben voor de rest altijd op onze sterke vloot vertrouwd. Nederland heeft geen militaire traditie in de zin van een machtig landleger. Nederlandse jongemannen met opspelende hormonen voeren het zeegat uit in plaats van voor het leger te tekenen.
Nederland kent al langer geen directe bedreigingen meer op het gebied van conventionele oorlogvoering. Dat neemt niet weg dat men internationaal graag een woordje wil blijven meespreken – zie de Nederlandse bijdragen aan de oorlogen in Irak en Afghanistan. Dat heeft weer veel te maken met de wens de schandvlek van Srebrenica uit te wissen. Defensie wil graag laten zien dat zij wél kan vechten.
Maar de Nederlandse droom om een volwaardige bondgenoot van de Verenigde Staten te zijn is onrealistisch. Men zal zich verder moeten herbezinnen op het ontwikkelen van een “veiligheidsmacht” die de internationale rechtsorde kan ondersteunen. In die plannen passen geen dure en zware offensieve wapens als de JSF. Maar wel een slagvaardige marine, mogelijk aangevuld met moderne gevechtshelikopters. Zo kan Nederland voortbouwen op de eigen traditie en voldoen aan de eisen van de moderne tijd.’
Ruth Oldenziel
‘Ten tijde van de Republiek was het leger een speelbal in de machtsstrijd tussen stadhouder en rijke burgerij. De stadhouder ontleende zijn positie aan het voeren van oorlog. Hij probeerde daarom altijd geld te verwerven voor het leger. Maar in tijden van vrede kregen de kooplui de wind in de zeilen en beknibbelden ze op het legerbudget. Als het dan toch oorlog kwam, verliet men zich op noodmaatregelen.
Het leger was nog geen symbool van de soevereine staat, zoals het dat werd na de Franse tijd. De huidige roep om een volwaardig nationaal leger is dan ook vooral een echo van deze latere traditie. Maar in feite bouwen we al sinds de Tweede Wereldoorlog aan weer een nieuwe militaire traditie. Sinds 1945 bevindt Nederland zich onder de veiligheidsparaplu van de Verenigde Staten en is die soevereiniteit, zeker militair gezien, geen vanzelfsprekendheid meer. Voor de militaire toekomst van Nederland geldt bovendien dat militaire autonomie niet meer in ons beeld van een verenigd Europa past.
Deze nieuwe ontwikkelingen vragen om een professionele legermacht die gespecialiseerde taken uitvoert in direct overleg met de bondgenoten. Maar uit de huidige bezuinigingsmaatregelen spreekt geen enkele visie op die nieuwe realiteit. Zo komt het bestaansrecht van ons leger inderdaad in gevaar.’
James Kennedy
‘Het Nederlandse leger is niet overbodig geworden, maar de tijd dat het alle klassieke aspecten van oorlogvoering moest beheersen en kunnen uitvoeren ligt definitief achter ons. Onze buurlanden zullen ons niet meer binnenvallen en onze nationale grenzen vervagen ten gunste van grotere politieke en militaire verbanden.
Toch blijven er voor Defensie nog belangrijke kerntaken over. Ons leger vervult sinds de negentiende eeuw een belangrijke aanvullende taak op het gebied van de interne ordehandhaving en de hulpverlening bij rampen. Dat kan niet alleen aan de politie worden overgelaten. Soms zijn zwaardere, militaire middelen noodzakelijk. Dan denk ik bijvoorbeeld aan snelle evacuatie van grote groepen burgers. Ook voor de bewaking van onze grenzen is soms een zwaardere inzet nodig dan de politie. Vandaar dat wij deze taak aan de marechaussee – het militaire politiekorps – toevertrouwen.
Voor het handhaven van de internationale rechtsorde in NAVO en VN-verband, waarbij Nederland sinds “Korea” veelvuldig betrokken is geweest, is uiteraard een sterk, gespecialiseerd leger nodig. En ik denk dat minister Hillen gelijk heeft wanneer hij stelt dat Defensie Nederland niet alleen “met het zwaard”, maar ook met “toetsenbord en joystick” moet kunnen verdedigen. De dreiging van een cyberattack is tegenwoordig waarschijnlijk reëler dan een aanval op onze conventionele landsgrenzen.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
