Home Schrijnend onrecht

Schrijnend onrecht

  • Gepubliceerd op: 23 mei 2005
  • Update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Johannes Houwink ten Cate

Kind van de rekening. Het rechtsherstel van de joodse oorlogsweeskinderen door Elma Verhey. 256 p. De Bezige Bij, euro 17,90


‘Soms lijkt het nog erger wat de overlevenden is aangedaan dan de doden.’ Met deze onbegrijpelijke zin begint Vrij Nederland-redactrice Elma Verhey de slotbeschouwing van haar tweede boek over de kinderen van vermoorde joden. Verhey, auteur van het schitterende Om het joodse kind (1991), stelt dat de ongeveer tweeduizend joodse oorlogswezen financieel zouden zijn benadeeld. De joodse voogdij-instellingen die de vermogens van de wezen beheerden tot deze volwassen werden zouden deze gebruikt hebben voor de eigen organisatie en Israëlische vrienden.
NIOD-directeur en meelezer Blom – in het algemeen een pleitbezorger van het toenmalige rechtsherstel en een tegenstander van joodse claims – is het deze keer met Verhey eens. Hij noemt dit ‘een fascinerend boek’.

Tegen de achtergrond van deze studie speelt intussen ook een rechtszaak. Twee broers Staal hebben wegens vermeend onjuist vermogensbeheer door hun vroegere voogdij-instelling geprocedeerd tegen de overdracht van vermogens van joodse (voogdij)stichtingen aan Joods Maatschappelijk Werk. Hun claim van 1,6 miljoen euro werd in januari van dit jaar door de rechtbank afgewezen.

Welk schrijnend onrecht hier nu precies aan de kaak wordt gesteld weet de even omslachtig als pedant formulerende Verhey, wier bronnenonderzoek een slordige indruk maakt, niet duidelijk te maken. De joodse oorlogswezen ontvingen weliswaar geen staatspensioen, zoals de weduwen en wezen van verzetsmensen, maar ze werden beter behandeld dan voogdijkinderen, namelijk als oorlogsslachtoffers. Ook als ze in pleeggezinnen zaten, werd hun opvoeding direct betaald door de staat. Dit geld werd later in mindering gebracht op vermogens die de wezen erfden van hun ouders en hun familie.

Je kunt hier achteraf schande van spreken. Maar waarom eigenlijk? Was het nu werkelijk zo’n absurd idee dat de opvoedingskosten van wezen werden betaald uit het geld van hun vermoorde ouders en familie? Iedereen wist dat de joodse oorlogswezen op veel jongere leeftijd dan gewoonlijk van veel meer familieleden zouden erven dan gebruikelijk.

Omdat de schrijfster zich te buiten gaat aan valse sentimentaliteit (wie is er zieliger dan de joodse oorlogswees?) en sinterklazen op andermans kosten (iemand moet betalen: Joods Maatschappelijk Werk of de overheid) laat dit boek een nare bijsmaak achter.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit Anak Indië
Scène uit Anak Indië
Recensie

Anak Indië laat zien: Indische Nederlanders zijn doorzetters 

Driehonderdduizend Indische-Nederlanders, Molukkers en Peranakan-Chinezen werden na de Tweede Wereldoorlog uit Nederlands-Indië, en later Indonesië, naar Nederland gerepatrieerd. Anak Indië. In Nederland door omstandigheden laat zien hoe het hun verging.  Weten Nederlanders echt zo weinig over Nederlands-Indië? Anak Indië begint met een fragment uit het tv-programma De slimste mens, waarin kandidaten de vraag ‘Wat weet...

Lees meer
Wij brachten de wildernis tot bloei
Wij brachten de wildernis tot bloei
Recensie

Streng gereformeerde Nederlanders trokken de Amerikaanse wildernis in

In de negentiende eeuw stichtten streng gereformeerde Nederlanders nederzettingen in de VS. Daar legden ze hun manier van leven op aan de inheemse bevolking en de natuur.  ‘De ploeg van den landbouwer gaat bestendig voort zonder bloedstorting het Vasteland te overwinnen; steden en Staten komen, als bij toverslag, tevoorschijn uit den boezem der Westelijke wildernissen;...

Lees meer
Rutte en Schoof verwelkomen de Spaanse premier Sánchez op de NAVO-top
Rutte en Schoof verwelkomen de Spaanse premier Sánchez op de NAVO-top
Opinie

De verzorgingsstaat maakt ons óók weerbaar 

Laat hogere defensie-uitgaven niet ten koste gaan van de verzorgingsstaat, waarschuwt historicus.

Lees meer
Babyboomers groeien op met Dr. Spock 
Babyboomers groeien op met Dr. Spock 
Artikel

Babyboomers groeien op met Dr. Spock 

Na de oorlog brachten miljoenen Amerikaanse ouders hun kinderen groot met de opvoedbijbel Baby and Child Care van Dr. Benjamin Spock in de hand. Ze waren blij met zijn pleidooi voor een ontspannen, liefdevolle opvoeding. Maar conservatieven vonden dat hij een hele generatie had veranderd in watjes, die te beroerd waren om in Vietnam te...

Lees meer